Programma Waterkeringen

Voor de waterveiligheidsopgave staat het inrichten van de waterveiligheidsketen (wettelijke beoordeling - zorgplicht (beheer en onderhoud) - versterkingsopgave Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP)) centraal. De eerste ronde van de wettelijke beoordeling van de primaire waterkeringen is, dankzij forse inhuur van capaciteit en extra inzet van eigen medewerkers, tijdig afgerond. De laatste beoordelingen liggen momenteel ter beoordeling bij ILT. In totaal zijn 114 km van de 425 km primaire waterkeringen en 6 inliggende kunstwerken afgekeurd (voldoen niet aan de ondergrens). In het vierde kwartaal van 2022 zal aan de hand van de uitkomsten een nadere inschatting en ruwe planning worden gemaakt voor het vervolgtraject, om te komen tot het programma voor de dijkversterkingsprojecten in het kader van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP) die tot 2050 moeten worden uitgevoerd. De uitvoeringsfase van het HWBP-project Hansweert is inmiddels gestart en de hiervoor benodigde subsidie is toegekend. De verkenningsfase St. Annaland is afgerond. Gestart wordt met planstudie fase?
De beoordeling van de regionale waterkeringen en inliggende kunstwerken zal in overleg met de provincie nader worden ingepland. 
De implementatie van de zorgplicht stagneert als gevolg van capaciteitsproblemen. De scores voor het voldoen aan de inrichtingseisen (90%) en uitvoeringseisen van de zorgplicht (84%) zijn niet gewijzigd ten opzichte van mei 2022. 
Door  capaciteitsproblemen wordt voorbereiding en realisatie groot onderhoud van objecten opnieuw uitgesteld. Daarnaast worden we in toenemende mate geconfronteerd met vraagstukken rond schadeherstel, onderhoud en renovatie van objecten die niet direct van belang zijn voor de waterveiligheid. Zo zijn er problemen bij kadeconstructies (zoals Julianahaven in Yerseke en Kaai 85 in Hansweert) en diverse cultuurhistorische (niet waterkerende) objecten zoals Kazematten Vlissingen, Zuiderhoofd Westkapelle en Haven Waarde. Gezien de beperkte beschikbaarheid van capaciteit en financiële middelen zullen nog dit jaar ingrijpende keuzes moeten worden gemaakt.

Het programma Waterkeringen laat ten opzichte van de gewijzigde begroting een stijging van de externe kosten en opbrengsten zien van € 152.000,-.  Dit is uitgesplitst in een stijging van de kosten van € 196.000,- en hogere opbrengsten van € 44.000,-.

In deze prognoses is rekening gehouden met de 2e en 3e begrotingswijziging 2022 waarbij de begroting is verhoogd met een bedrag van in totaal 3,7 mln. om de prijsstijgingen op te vangen. Door deze begrotingswijzigingen kan het reguliere onderhoud/beheerkosten, in lijn met de opvatting van de Algemene Vergadering, zoveel mogelijk worden uitgevoerd. Voor het programma Waterkeringen betekent dit een verhoging van € 184.000,- via de 3e begrotingswijziging.

Zoals in de vorige monitor ook al aangegeven is er voor onderzoek naar verkitting (aan elkaar kleven van gronddeeltjes) in de thermisch gereinigde grond die bij Perkpolder is aangebracht € 125.000 opgenomen. Verkitting is ongewenst voor de stabiliteit van de dijk. De risico's voor de stabiliteit worden nader uitgewerkt. 

Van de Unie van Waterschappen is een nieuwe raming ontvangen voor de solidariteitsbijdrage 2022 aan het Hoogwaterbeschermingsprogramma HWBP (3,7mln wordt nu 3,9mln). De bijdrage voor 2022 valt dus € 200.000,- hoger uit.

Daarnaast is de verwachting dat de kosten voor het onderhouden van gras en drainages € 48.000 lager zullen zijn omdat er minder gemaaid is door het droge weer en waren er minder reparaties nodig aan dijktrappen en opritten waardoor deze kosten op dit moment € 101.000 lager zijn dan begroot. 

Bij de opbrengsten is er een voordeel van € 44.000 door de ontvangst van een schadevergoeding voor schade aan paalhoofden uit 2021.

In de prognoses van de bestuursmonitor zijn vooralsnog geen prijsstijgingen opgenomen voor niet-beïnvloedbare kosten (actuele prijsstijgingen en marktontwikkelingen). 

Door niet ingevulde vacatures en langdurig zieken worden diverse werkzaamheden (planvorming groot onderhoud, analyse van inspecties van kunstwerken, uitvoering van onderzoeken) vooruit geschoven. Dit zorgt ervoor, in combinatie met de veroudering van het areaal, dat de staat van onderhoud en daarmee ook de bedrijfszekerheid van assets verslechtert en de risico's op uitval en hogere herstelkosten substantieel toeneemt.

Door extra inzet van eigen personeel en inhuur van extra capaciteit is de WBI-toetsing (Wettelijk Instrumentarium voor de Beoordeling van de veiligheid van primaire waterkeringen) tijdig afgerond. De laatste normtrajecten liggen momenteel bij ILT ter goedkeuring. De doelstelling van 100% gereed in 2022 wordt hiermee behaald. Omdat ruim een kwart van de beoordeelde waterkeringen en diverse inliggende kunstwerken niet voldoen aan de veiligheidsnormen, staat het waterschap voor een grote versterkingsopgave. Hiermee is naar schatting een bedrag van minstens 1,5 miljard gemoeid. In het najaar van 2022 wordt een plan van aanpak opgesteld voor de verdere analyse van de resultaten en de planning/programmering van de (voorbereiding van) de versterkingsopgave. Hierdoor zal ook meer inzicht ontstaan in de benodigde capaciteitsinzet voor de  komende jaren.

Per saldo is er een voordelige prognose  van € 161.000. Dit ontstaat door openstaande vacatures, hiertegenover staan extra kosten voor inhuur. 
De 7,5 fte vacatureruimte binnen het Hoogwaterbeschermingsprogramma HWBP is nog niet ingevuld. Pas wanneer het totaalbeeld inzichtelijk is, wanneer welke capaciteit nodig is voor programmering (als vervolgstap op de wettelijke beoordeling) en realisatie, kan worden besloten waar de inzet van deze 7,5 fte het meest effectief is. 

Voor alle afdelingen geldt dat vacatures langer open staan dan gebruikelijk.  Binnen waterkeringen zijn twee vacatures niet eerder opengesteld, omdat vacatures vanaf schaal 10 tijdelijk niet werden ingevuld vanwege de reorganisatie.  Daarnaast blijkt het voor veel vacatures moeilijk om geschikte kandidaten te vinden vanwege de krapte op de arbeidsmarkt. Dit zorgt ervoor dat de salariskosten lager uitvallen dan begroot en dat geldt ook voor de te activeren kosten.  Het niet invullen van vacatures zorgt er in combinatie met het hoge ziekteverzuim voor dat meer inhuur noodzakelijk is dan begroot.

De stijging van de kapitaallasten wordt veroorzaakt door enkele projecten die inmiddels voor 75% zijn afgerond en dus worden afgeschreven. Bij het opstellen van  de Programmabegroting 2022 was dit nog niet voorzien. Hiernaast is er sprake van wat hogere boekwaardes, waardoor de kapitaallast stijgt (zoals bij HWBP Hansweert).

Algemeen:
De geplande bestedingen voor de investeringen 2022 in het programma waterkeringen komen € 683.000 hoger uit. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door HWBP project Hansweert. In de begroting 2022 was rekening gehouden met de bestedingsprognoses uit de voorlopige kostenraming van eind 2021. De prognoses zijn nu geactualiseerd op basis van de definitieve kostenraming behorend bij het AV-kredietvoorstel van 7 september 2022.

De uitvoering en voorbereidingen voor de projecten t.b.v. aanlegvoorzieningen Veerse meer (PRJ1440) lopen volgens planning. Omdat deze projecten tijdig zijn opgestart ontstaat er ruimte om bepaalde werkzaamheden te combineren en eventuele (voorbereidende) onderzoeken tijdig (o.a. al voor 2023 en 2024) op te starten.

Het uitvoeren van groot onderhoud aan de Muur van Altena (PRJ1513) in Vlissingen is dit voorjaar gestart. De werkzaamheden van de eerste fase 1 zullen voor aanvang van het stormseizoen worden afgerond. Start fase 2 (incl. afronding) staat gepland na het stormseizoen in 2023. Naar verwachting zullen de werkzaamheden in 2023 worden afgerond.

Door het ontbreken van een Maintenance Engineer (sinds maart 2022) loopt het project planvorming keersluis Zierikzee (PRJ1530) vertraging op.  De resultaten van inspecties van kunstwerken in onze waterkeringen kunnen op dit moment niet worden geanalyseerd. Hierdoor is het niet duidelijk welke reparaties noodzakelijk zijn en welke kosten hiermee gepaard gaan. De nieuw aan te stellen Maintenance Engineer zal deze acties als eerste moeten oppakken i.v.m. mogelijke veiligheidsrisico's. Planvorming voor groot onderhoud van meerdere objecten en diverse onderzoeken zijn vanwege de  structurele capaciteitsproblemen nu doorgeschoven naar 2024.

Ontwikkelingen, risico's en kansen:

Ontwikkelingen:

Op termijn krijgen we te maken met groot onderhoud (o.a. stalen damwanden en afsluitbare kunstwerken). Het is belangrijk om tijdig de omvang en de scope helder te hebben en vroegtijdig te beginnen met deze projecten.

Risico's:

Wat betreft het groot onderhoud aan de Muur van Altena kan het zijn dat eventuele schades pas aan het licht komen tijdens de uitvoering (omdat deze vooraf visueel niet zichtbaar waren en niet geïnventariseerd konden worden). Tijdens de stop tijdens het stormseizoen wordt een tussentijdse balans opgemaakt waar we staan met dit project, incl. een eventuele herziene prognose voor fase 2 (na het stormseizoen).

Kansen:

Door tijdig te beginnen met de voorbereidingen t.b.v. aanlegvoorzieningen Veerse Meer ontstaan er mogelijkheden om bepaalde werkzaamheden/onderzoeken te combineren. Dit betekent ook dat er eerder inzage is in de conditionering op de betreffende locaties (b.v. over de opbouw en de kwaliteit van de grond/bagger).

HWBP-projecten:
Twee IPM-teams (Integraal Project Management) zijn nu bezig met de voorbereiding van 2 HWBP-projecten (Hoogwater Beschermings Programma), projecten Hansweert en Sint Annaland. Een derde team is aan de slag gegaan met de volgende nieuwe HWBP-projecten. Er wordt gekeken welke adviseursrollen (7,5 fte in 2022 e.v.) geworven moeten worden. 
Voor het HWBP-project Hansweert is de subsidieaanvraag ingediend voor de realisatiefase. Op basis van de beschikking is benodigde uitvoeringskrediet op 7 september door de AV verleend.

risico's HWBP-projecten:
Binnen project PRJ1013H (HWBP Hansweert) spelen met name de volgende risico's een belangrijke rol : 
1. Bodemkwaliteitskaart is nog niet vastgesteld
2. Kabels en leidingen zijn wellicht niet tijdig verlegd 
3. Mogelijke beroepsprocedures Projectplan Waterwet
4. Nog niet alle gronden minnelijk in handen

Afwijkingen in krediet en/of planning waarover besluitvorming door de AV dient plaats te vinden:

PRJ1530 Planvorming keersluis Zierikzee: de geplande datum voor technische afronding verschuiven van 2022-12 naar 2024-12.                                                                                                                                                                        Door het ontbreken van een maintenance engineer (sinds Maart 2022) lopen de analyses van inspecties vertraging op waardoor de planvorming voor groot onderhoud is doorgeschoven naar 2024.

PRJ1176C Aanpassing getijdenduiker: de geplande datum voor technische afronding  van dit project verschuiven van 2022-07 naar 2023-12.                                                                                                                                                In de aanvraag voor het uitvoeringskrediet van Fase 1 was de geplande datum technische afronding 2022-07. Inmiddels is deze fase afgerond en is in de AV-vergadering van 5 oktober 2022 het kredietvoorstel voor fase 2 voorgelegd waarin de plandatum voor technische afronding wordt verschoven naar 2023-12.