Programma Afvalwaterketen

Algemeen:
De haalbaarheid van de prestaties van afvalwaterketen staat onder druk vanwege problemen met betrekking tot personele capaciteit. Hiervoor wordt gewerkt aan een Koersplan en daaraan gekoppeld formatieplan om de afdeling toekomstbestendig te maken: hierin wordt aangegeven waaraan gewerkt moet worden en welke functies ingevuld moeten worden om te voldoen aan de prestatie-eisen en de risico's te verlagen. 

De rollen en verantwoordelijkheden vanuit de afdelingen Afvalwaterketen en projecten bij investeringsprojecten worden verder uitgewerkt. Vertraging in het realiseren van projecten is niet wenselijk vanwege de impact die dit heeft op de beheers- en onderhoudswerkzaamheden, en dus op de staat van de assets.

Om de ambities en prestaties van onze zuiveringstaak zoveel als mogelijk te kunnen realiseren vindt inhuur plaats (vanwege o.a. verlof en ziekte). De procesoperators worden hierdoor ontlast. Op die manier worden in ieder geval de wettelijke zuiveringstaken uitgevoerd. De samenwerking op het gebied van gemalenbeheer met de gemeente Middelburg vraagt nog steeds extra aandacht vanwege de invulling van de noodzakelijke capaciteit. De evaluatie van deze samenwerking wordt voor de zomer verwacht.
Met name uit het afgelopen jaar blijkt dat binnen afvalwaterketen in de toekomst rekening gehouden moet worden met: schaarste van grondstoffen, levertijden van materialen, inflatie, stijging van loonkosten en prijzen (bijvoorbeeld chemicaliën) en capaciteitsproblemen.

Toelichting afwijking op prestatie-indicatoren:

• De in deze monitor gerapporteerde zuiveringsprestatie is 79,6% (mei monitor 73,8%) en is daarmee lager dan de jaardoelstelling als gevolg van de lage temperaturen in het voorjaar. De prognose gebaseerd op een meerjarig gemiddelde ligt wel boven de 80%. En daarmee verwachten we dat de jaardoelstelling van 80% wordt gerealiseerd.
• Op de rwzi Retranchement is het voortschrijdend gemiddelde van het fosfaatgehalte 4 keer boven de norm van 2 mg/ uitgekomen. Dit is een gevolg van de opstart van de rwzi Retranchement in 2023. Dit resulteert in een nalevingspercentrage van 99,5%. (mei monitor 91,8% )
• Tot nu toe zijn er 3 nooduitlaten inwerking getreden, te weten door reparatiewerkzaamheden tijdens regenweer en door uitval pompen tijdens regenweeraanvoer.

Externe kosten: € 3.000,- hoger dan begroot (mei monitor € 23.000,- hoger)

De monitor september laat een bijstelling naar boven zien van € 3.000,- ten opzichte van de gewijzigde begroting. Het uitgesteld werk december 2023 ad € 75.000,- is hierin verwerkt. Hieronder worden de afwijkingen nader toegelicht.

Beheerskosten: € 347.000,- lager;
Er is sprake van € 277.000,- lagere elektriciteitskosten doordat de netwerkkosten en energiebelasting minder gestegen zijn dan begroot. Ook kosten voor chemicaliën worden lager geprognotiseerd; de hoeveelheden 2024 zijn soms te hoog begroot. Daarnaast € 77.000,- lagere belastingen op basis voorlopige heffing 2024. De voorlopige heffing 2024 is lager door betere zuivering. De begroting is op basis van eerdere jaren. De onderhouds-/schoonmaakkosten zullen € 75.000,- hoger uitkomen dan begroot (realiteit 2023/2024).   

Onderhoudskosten: € 120.000,- hoger;
De onderhoudskosten zullen € 120.000,- hoger uitkomen door hogere kosten IBA inrichtingen € 45.000,- door ouderdom installaties toename kosten. Daarnaast aanpassingen naar boven op basis realiteit o.a. voor keuring hijs/takel materiaal en vervanging 2 bedrijfswaterpompen. Daarnaast is er het risico dat door vertrek 2 werkvoorbereiders de geplande onderhoudswerkzaamheden vertragen en daarmee de uitgaven lager zullen zijn. Getracht wordt de gevolgen te minimaliseren. Wel is er mogelijk € 280.000,- over door vertrek van 2 werkvoorbereiders. Getracht wordt dit bedrag de komende periode te minimaliseren. Een exacte duiding van dit bedrag is nog niet mogelijk.

Beleid & Ondersteuning € 115.000,- hoger;
Door nieuwe plannen, die nog niet waren voorzien in begroting 2024: herijking hydraulische capaciteit, onderzoek afvalwateraanbod Sluis, data op orde - stedelijk gebied, externe begeleiding bouw rioolgemaal Waterzande. 

Hogere verwachte kosten afzet slib/restproducten ad € 103.000,-. De tarieven SNB en Brabantse Delta vallen naar verwachting in 2024 hoger uit dan begroot.

Onvoorziene kosten in 2024 voor Subsidies afhaakproblematiek ad € 32.000,- omdat het geraamde bedrag 2023 te laag is ingeschat. 

Reserves (€ 1.678.000 hogere toevoeging):
Betreft een toevoeging aan de algemene reserve ad € 1.663.000,- vanuit het voordeel in de kapitaallasten ten gevolge van schatkistbankieren. Daarnaast wordt in 2024 € 15.000,- minder onttrokken uit de bestemmingsreserve effluent. Dit bedrag wordt in 2025 ingezet voor onderzoek naar effluent.

Door het voorlopig/tijdelijk ontbreken van 2 werkvoorbereiders is er een risico op achterstand in onderhoudswerkzaamheden .

De prognose op personeelslasten laat in de september monitor een overschrijding zien van circa € 0,4 mln. Voor Afvalwaterketen vindt er momenteel extra inhuur plaats om  de investeringsprojecten te realiseren en voor te bereiden (het betreft hier inhuur voor de afdeling Afvalwater die ook een bijdrage levert aan projecten van o.a. watersysteembeheer). Ingeschat wordt dat de inhuur in 2024 € 0,75 mln. bedraagt doordat de markt krap is (monitor mei € 1 miljoen). Hiertegenover staan gedeeltelijk nog in te vullen vacatures.

Formatieplan
Op basis van een brede analyse van de huidige situatie en ontwikkelingen is in beeld gebracht wat de formatiebehoefte van de afdeling AWK is. Deze komt voort uit de noodzaak de basis op orde te brengen, de aanpassing van de wijze van samenwerking met andere afdelingen en het toekomstbestendig maken van de afdeling. In het formatieplan wordt beschreven welke functies vervuld moeten worden om te voldoen aan de prestatie-eisen en de risico’s te verlagen. Afvalwaterketen wil voorbereid zijn op toekomstige ontwikkelingen zoals nieuwe wet- en regelgeving in afstemming met het bestuur op te pakken en uit te voeren. 

Koersplan
Ontwikkelingen in de omgeving van het Waterschap nopen de afdeling Afvalwaterketen de koers te verleggen. Dit Koersplan geeft de weg van de afdeling naar de toekomst weer. Om hiervoor ruimte te maken moet de afdeling eerst de basis op orde brengen, en daarmee risico's naar een aanvaardbaar niveau. Om beter inzicht te krijgen in welk onderhoud nodig is voor de gewenste prestaties en risiconiveau, moeten meer en betere data beschikbaar komen. Met die data kan een adequaat onderhoudsniveau gekozen worden en daardoor omstaat ruimte voor acties om echt toekomstbestendig te worden. Het Koersplan bestaat uit twee onderdelen: een overzicht van de relevante toekomstige ontwikkelingen en een actieplan waarmee de afdeling de basis op orde brengt én zich voorbereidt op toekomstige ontwikkelingen. Bij de toekomstige ontwikkelingen gaat het om:
- Nationale en Europese Wetgeving waar de afvalwaterketen aan moet voldoen,
- Niet wettelijke doelstellingen, bijv. op het gebied van duurzaamheid,
- Externe ontwikkelingen (bijv. klimaatverandering, demografische of economische ontwikkelingen).

De krapte op de arbeidsmarkt is in relatie tot het begeleiden van projecten en vervanging personeel een risico. 

De kapitaallasten zijn € 1.663.000 lager dan begroot (monitor mei € 465.000,- lager dan begroot). Dit wordt verklaard door lagere kapitaallasten op rwzi Retranchement dan voorzien bij de begroting. Dit is een verschil van € 327.000,- doordat de afschrijvingstermijn eerst te laag was ingeschat. Daarnaast zijn er twee projecten nog niet gereed terwijl dat bij de begroting wel was voorzien. Het verschil is € 120.000,- en betreft de projecten "Afdekken slibbuffers W'schouwen Verseput" en" Brandmeldinstallatie rwzi Terneuzen+ Walcheren en Willem Annapolder ". Daarnaast zijn er nog andere kleine verschillen. De rente valt € 1.198.000 lager uit door een voordeel uit rente ontvangsten van Schatkistbankieren. 

Algemeen:

Binnen het programma Afvalwaterketen zijn in deze 2e bestuursmonitor projecten opgenomen die onderhanden zijn en waarvoor een AV-krediet is verstrekt. Projecten bevinden zich in de voorbereidingsfase. 

Ontwikkelingen/kansen:

• Voor de voortgang op de investeringsprojecten is beschikbaarheid van voldoende personele capaciteit een cruciale factor. In januari bleek dat hierop bijsturing nodig was, ook gegeven het feit dat er de nodige inzet van capaciteit voor het beheer en onderhoud van de assets nodig is. Besloten is extra financiële middelen vrij te maken waardoor er meer onderhoud kan worden uitbesteedt aan o.a. marktpartijen. De capaciteit die hiermee beschikbaar komt kan worden ingezet ten behoeve van de projectrealisatie. Binnen de afdeling Projecten zijn vacatures uitgezet voor werkvoorbereiders en directievoerders voor de projecten met een grote component op het gebied van mechanisch-elektrisch.
  
  
• De afdeling Afvalwaterketen en de afdeling Projecten hebben initiatief genomen om de capaciteitsvraag en capaciteitsinvulling voor de projecten die opgenomen zijn in de Meerjarenraming beter in beeld te krijgen en af te stemmen.

De belangrijkste afwijkingen in tijd worden hieronder toegelicht:

• PRJ1233K RWZI Verseput: De geplande technische afronding verschuift van 2023-11 naar 2025-04
  De aanbestedingen zijn succesvol verlopen en opdrachten zijn verleend. Op basis hiervan is de verwachting dat de geplande technische afronding opschuift door vooral langere levertijden van materialen;
• PRJ1233L Brandmeldinstallaties RWZI Terneuzen/Walcheren/Willem Anna Polder: De geplande technische afronding is verschoven van 2013-12 naar 2024-12.
  Door latere leveringen van materiaal is de realisatie later gestart dan gepland. De graafwerkzaamheden hebben door weerinvloeden meer tijd gekost. 
• PRJ1234A RWZI Willem Anna-polder, vervanging Elektrische installatie + fakkel: De geplande technische afronding verschuift van 2024-6 naar 2025-12. Door gebrek aan personele invulling van de taken/rollen is het project steeds verder doorgeschoven. Inmiddels is het project opgestart.
• PRJ1581 Verleggen persleiding Terneuzen: De geplande technische afronding verschuift van 2024-06 naar 2026-08
  Door de stadsontwikkeling Terneuzen in de wijk Othene wordt de persleiding verlegd. De planning is vertraagd en verschuift naar 2026.
• Voor de projecten PRJ1543A/B/C wordt vertraging voorzien omdat besluitvorming hierover met de gemeente Terneuzen nog niet rond is. De projecten zijn naar 2025 verschoven.
  Risico's:

• Het einde van de levensduur van assets worden met enige regelmaat bereikt. Om de kosten te drukken worden aan het einde van de levensduur niet alle onderdelen voortijdig vervangen, maar enkel indien deze kapot gaan. Dit betreft het correctieve onderhoud. Dit kan alleen plaatsvinden door de cruciale onderdelen met een lange levertijd op voorraad te hebben of indien mogelijk direct geleverd te krijgen van de leverancier. De laatste jaren neemt de zekerheid van deze directe leveringen af en daarmee de kans op langdurige stilstand toe. 
• De plaatsing van de fakkel op de RWZI Willem Annapolder loopt vertraging op. Bij uitval van de gasmotor, centrale verwarming of verminderde biogas afname van deze installaties kan er een biogasspui plaatsvinden. Mocht dit plaatsvinden dan wordt niet voldaan aan de Omgevingsvergunning. 
• Om een adequate riscico-inschatting tot falen van onderdelen te maken is het nodig om de vacature voor assetmanagement met kennis van het falen van mechanisch/elektrische onderdelen in te vullen. Voor de lange termijn assetplanning van de RWZI's speelt dit vanwege de grote opgave een cruciale rol. Om te zorgen dat een assetmanager een op feiten gebaseerde inschatting van de risico's kan uitvoeren is hiervoor nodig dat de data in het Onderhoudsmanagementsysteem op orde zijn. In 2024 wordt dit door meerdere medewerkers opgepakt.

Exploitatie

• n.v.t.

Investeringen (afwijkingen groter dan 10% en/of € 250.000,-)

• n.v.t.

Reserves

•