3. Jaarrekening

In het jaarverslag (hoofdstuk 2) zijn de toelichtingen per programma opgenomen.

Toelichting op te vormen bestemmingsreserve uitgestelde werken € 617.000,-:
Diverse beheer-/onderhoudswerkzaamheden, leveringen en diensten uit de begroting 2023 zijn niet (volledig) uitgevoerd in 2023. Hiervoor is in de 5e begrotingswijziging een bestemmingsreserve gevormd van € 1.173.000,-. Daarna hebben in de laatste maanden van het jaar diverse begrote onderhoudswerkzaamheden en leveringen niet meer in 2023 plaatsgevonden maar begin 2024. Gelijk aan voorgaande jaren wordt hiervoor een bestemmingsreserve “uitgestelde werken” gevormd. Vanuit deze bestemmingsreserve kan in 2024 de uitvoering plaatsvinden. Per programma betreft het de volgende posten:

• Waterkeringen € 221.000,-
  Onderhoudswerkzaamheden kunstwerken, geotechnisch veldwerk en plaatsen peilbuizen.
• Watersystemen € 246.000,-
  Diverse onderhoudswerkzaamheden baggeren/ maaien/beschoeiing, materialen waaronder frequentieregelaar noodmaterieel, aandrijving stuwen.
• Wegen € 75.000,-
  Onderhoud wegenbeheer (beplanting).
• Afvalwaterketen € 75.000,-
  Onderhoud zuiveringsinstallaties.

De kostensoorten zijn als volgt bij het betreffende programma (gesaldeerd) opgenomen:
A: Rente en Afschrijving
B: Personeelslasten
C: Externe kosten
D: Externe opbrengsten
E: Waterschapsbelastingen

Voor de investeringen die vóór 2011 in exploitatie zijn genomen zijn de oude afschrijvingstermijnen gehanteerd. Voor de investeringen na 2011 vindt de afschrijving plaats op grond van de door de algemene vergadering op 6 oktober 2011 vastgestelde nota waardering en afschrijving van activa 2011. Duurzame waardeverminderingen worden onafhankelijk van het resultaat in aanmerking genomen.

Onderzoek en ontwikkeling bestaat uit de volgende posten:

Verder wordt verwezen naar de betreffende paragrafen bij de toelichtingen op de programma’s, waarin nader wordt ingegaan op de investeringsprojecten en naar paragraaf 2.8 waarin een analyse op de investeringen is opgenomen.

De gehanteerde afschrijvingstermijnen zijn voor de oude investeringen gelijk aan de termijnen die de voormalige waterschappen hanteerden. Voor investeringen die na de fusie zijn gedaan wordt uitgegaan van de termijnen die in de nota waardering en afschrijving van activa 2011 zijn vastgelegd. Duurzame waardeverminderingen worden onafhankelijk van het resultaat in aanmerking genomen.
Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de eerder genoemde paragrafen, waarin nader wordt ingegaan op de investeringsprojecten.

Kapitaalverstrekking aan bedrijven
De kapitaalverstrekkingen betreffen de in ons bezit zijnde deelnemingen (aandelen) in de aandelen Nederlandse Waterschapsbank N.V., de aandelen en agio aandelen in SNB en verstrekte waarborgsommen. 
In 2023 heeft een agio terugstorting plaatsgevonden van € 66.934,- (besluit algemene vergadering aandeelhouders van 7-12-2023). De stand van de agioreserve per 31-12-2023 is € 1.606.390,-, hiervan zal jaarlijks (tot en met 2037) een deel worden terugbetaald.

Uitzettingen bij ‘s Rijksschatkist
Betreft de rekeningverhouding met het Rijk inzake het verplichte schatkistbankieren.

Vorderingen op debiteuren
De aanslagen 2023 zijn tijdig verstuurd en het invorderingstraject is tijdig opgestart. De vordering voor de door Sabewa Zeeland opgelegde belastingaanslagen bedraagt € 4.702.000,-. Hiervan is € 1.637.057,- als dubieus opgenomen (voorziening belasting debiteuren). In 2022 zijn de openstaande vorderingen van de invorderingsopbrengsten door Sabewa aan de deelnemers overgedragen. Voor het waterschap betreft dit € 813.580,- aan vorderingen en het aandeel in de voorziening oninbaar ad € 446.553,-. Per 31-12-2023 bedraagt deze debiteurenstand € 861.210,- en is de stand van deze voorziening per 31-12 € 396.157,-. 

Voorziening debiteuren
Aan de voorzieningen debiteuren is in het boekjaar 2023 met €  304.000,- verlaagd en met € 175.000,- toegenomen, per saldo een verlaging van € 129.000,-. Daarnaast is de voorziening invorderingsopbrengsten met € 50.000,- verlaagd. In onderstaande tabel zijn bedragen de belastingdebiteuren (incl. invorderingsdebiteuren) bij Sabewa Zeeland totaal € 5,56 miljoen.

De specificatie per 31-12-2023 van de belastingdebiteuren is als volgt:

Vorderingen als gevolg van subsidies en bijdragen
De vorderingen betreffen onder andere de bijdragen aan de oostelijke ontsluiting dijkverzwaring (€ 100.000,-), het onderzoek 'Water tussen Wal' (€ 17.000,-),  en het aandeel Westerscheldegemaal 2023 (€ 39.000,-).

Overige vorderingen
De grootste posten zijn  de overige vorderingen van North Sea Port ( €68.000,-) , de afrekening BOB 2023  gemeente Vlissingen (€ 33.000). Daarnaast zijn er meerdere (kleinere) posten die optellen tot een bedrag van € 1.576.000-.

Nog te ontvangen uitkeringen
Het saldo betreft voornamelijk subsidies ten behoeve van de projecten Roterijdijk-Dreis, de Poel en Kruispolder.

Nog te ontvangen bedragen
In de overige te ontvangen bedragen zijn tevens begrepen de afrekening met Sabewa Zeeland met betrekking tot door te storten belastingontvangsten van € 3.495.000,- en door Sabewa nog op te leggen aanslagen over 2023 voor € 1.089.000,- en over voorgaande jaren voor € 388.000,-. Verder zijn hier onder andere nog te ontvangen bedragen opgenomen voor op te leggen retributies van € 325.000,- en de nog te ontvangen rente van € 779.000,-.

Vooruitbetaalde bedragen
Dit zijn kosten die betrekking hebben op 2024 of later (zoals voorschot T-tags, verzekeringen, huren en software licenties, studiekosten) en in 2023 zijn betaald.

De kas betreft het saldo van de kas in Middelburg. De bank betreft het saldo van de NWB- en ING-rekening.

Drempelbedrag schatkistbankieren
Het drempelbedrag schatkistbankieren bedraagt € 3.027.680,- (het drempelbedrag is gelijk aan 2,0% van het begrotingstotaal).

Het drempelbedrag is in het 4e kwartaal overschreden.

Het bedrag dat in het kader van dit drempelbedrag buiten ’s Rijks schatkist is gehouden:

Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2022 is € 4.896.000,- toegevoegd aan de algemene reserve watersysteembeheer en € 544.000,- aan de algemene reserve zuiveringsbeheer. 
De toevoeging aan de algemene reserves watersysteembeheer en zuiveringsbeheer zijn conform de begroting resp. de 1e t/m 5e begrotingswijziging.

Bij de bestemming van het jaarrekeningresultaat van 2022 is € 3.012.000,- aan de tariefegalisatiereserves toegevoegd. Verder is in 2023 € 1.074.000,- aan de tariefegalisatiereserves toegevoegd en € 260.000,- aan de tariefegalisatiereserve onttrokken. De toevoeging is conform de verwachte meeropbrengst belastingen die in de begrotingswijziging is verwerkt. De onttrekking was geraamd in de primaire begroting 2023. 

Afkoopsom overname provinciale wegen Zeeuws-Vlaanderen, kapitaallasten fietspaden
Deze reserve is gevormd om de toekomstige kapitaallasten van het fietspadenplan 2009-2013 Zeeuws-Vlaanderen te dekken. De onttrekking van € 135.000,-betreft de kapitaallasten van de fietspaden. In de algemene vergadering van februari 2024 is besloten deze bestemmingsreserve op te heffen en de kapitaallasten te dekken via de exploitatie. In 2024 zal de laatste onttrekking plaatsvinden.

Kapitaallasten aansluiting A58 bij Goes
Vanuit deze reserve worden de kapitaallasten van extra aansluiting op de A58 bij Goes gedekt, in 2023 een bedrag van € 24.000,-.  In de algemene vergadering van februari 2024 is besloten deze bestemmingsreserve op te heffen en de kapitaallasten te dekken via de exploitatie. In 2024 zal de laatste onttrekking plaatsvinden.

Damaanzetten Oosterscheldekering en kanaal door Zuid-Beveland
Deze bestemmingsreserve betreft de verkregen afkoopsommen in verband met de overdracht van beheer, onderhoud en eigendom van de waterkeringen van het Kanaal door Zuid-Beveland met omliggende wegen, waterlopen en bijkomende werken op basis van overeenkomst ZLD-6171 / 31011336 (€ 966.196,-) en in verband met de overdracht van beheer, onderhoud en eigendom van de damaanzetten van de Oosterscheldekering met bijkomende werken op basis van overeenkomst ZLD-6541 / 31011335 (€ 251.919,-). Beide overeenkomsten zijn afgesloten tussen Rijkswaterstaat Zeeland en voormalig waterschap Zeeuwse Eilanden. In 2010 werd hieraan voor achterstallig onderhoud € 82.000,- en voor regulier onderhoud € 11.250,- onttrokken. 
Vanaf 2011 resteert dan nog voor achterstallig onderhoud € 167.284,- en voor regulier onderhoud (gewenningsbijdrage) € 757.967,-. De gewenningsbijdrage bedraagt jaarlijks € 42.000,-. Conform de Nota weerstandsvermogen, reserves en voorzieningen is het restant (€ 715.967,-) van de gewenningsbijdrage toegevoegd aan de algemene reserve watersysteembeheer. 
Het deel voor het achterstallig onderhoud wordt extra bij de programmabegroting of via een apart voorstel beschikbaar gesteld. Dit was in 2023 niet aan de orde. 

Peilbesluit Veerse Meer: steigers
Op 24 februari 2010 is de samenwerkingsovereenkomst met Rijkswaterstaat ondertekend. Rijkswaterstaat financiert maatregelen die voortvloeien uit het peilbesluit Veerse Meer 2008 – 2012 waaronder de aanpassing van aanlegsteigers tot een bedrag van € 168.550,-. In 2023 is niet over de reserve beschikt.

Zandsuppletie Sophiastrand
Van Rijkswaterstaat is op basis van een aanvullingsovereenkomst een bedrag van € 417.000,- ontvangen voor de uitvoering van een tweede zandsuppletie op het Sophiastrand Noord-Beveland. De eerste zandsuppletie is door en op kosten van het Rijk uitgevoerd. Voor de toekomstige uitvoering van de suppletie is van het in 2013 ontvangen bedrag een bestemmingsreserve gevormd. In 2023 is niet over de reserve beschikt.

Groot onderhoud waterkeringen
In 2014 is voor groot onderhoud aan de bekleding van waterkeringen een bestemmingsreserve gevormd. In 2023 is niet over de reserve beschikt.

Overname waterkeringen van Rijkswaterstaat
In 2014 is van een verkregen afkoopsom een reserve gevormd voor toekomstig onderhoud aan de overgenomen waterkeringen. In 2023 is niet over de reserve beschikt. 

Uitgestelde werken en diensten
Deze reserve is deels in de loop van 2022 en deels bij de bestemming van het jaarrekening resultaat 2022 gevormd. Dit bedrag van in totaal € 5.434.000,- in 2023 onttrokken aan de reserve om de werkzaamheden in 2023 uit te voeren. In 2023 is met een begrotingswijziging een bedrag van € 1.173.000,- toegevoegd aan deze reserve voor werkzaamheden die begroot waren in 2023 maar uitgevoerd worden in 2024. Met de bestemming van het jaarrekeningresultaat 2023 is het voorstel aan deze reserve nog een bedrag van € 617.000,- toe te voegen voor de uitvoering van werkzaamheden in 2024.

Cultuurhistorische duikers en sluizen
In 2017 is een start gemaakt met de voorbereiding van het herstellen van cultuurhistorische duikers. In 2023 is hieraan € 158.000,- onttrokken. 

Zichtbaarheid
Naar aanleiding van het communicatieplan is de wens uitgesproken om de zichtbaarheid van het waterschap in het Zeeuwse landschap te vergroten. Hiertoe is bij de bestemming van het resultaat 2015 een bestemmingsreserve gevormd van € 60.000,-. In 2023 is het restantbedrag van € 16.000,- onttrokken uit deze reserve.

Innovatie
In 2015 is voor de uitvoering van innovatie een bestemmingsreserve gevormd van € 370.000,-. Begin 2023 resteert er nog een bedrag van € 55.000,-. In 2023 heeft geen onttrekking plaatsgevonden.

Veerse Meer (convenant)
Reserve is gevormd vanuit de voormalige algemene reserve Veerse Meer. Hieraan worden de batige saldi vanuit het samenwerkingsconvenant toegevoegd en de nadelige saldi onttrokken.

Kaderrichtlijn Water
Deze bestemmingsreserves is gevormd voor de periode 2022-2023. In 2022 is hieraan € 21.000,- onttrokken, in 2023 € 158.000,-. 

Leader
In 2014 is waterschap Scheldestromen betrokken geweest bij de totstandkoming van de Lokale Ontwikkel Strategieën (LOS) voor Midden Noord Zeeland en Zeeuws Vlaanderen voor het LEADER programma. LEADER is een onderdeel vanuit het Plattelands Ontwikkelings Programma (POP3). Het programma biedt kansen voor het financieren van initiatieven in Midden Noord Zeeland op het gebied van: Levende landbouw, Samenwerking in de vrijetijdseconomie en Burgerinitiatief. Door het leveren van een bijdrage aan de cofinanciering van het LEADER programma wordt voldaan aan de inspanningsverplichting die is aangegaan in 2015. Doordat de verstrekking van cofinanciering enkel plaats vindt als een initiatief bijdraagt aan één of meerdere doelen van het waterschap, is er rechtstreeks profijt van deze inzet. Tevens kan er door middel van deze inzet invulling worden gegeven aan één van de prestaties welke is geformuleerd onder het thema klimaatadaptatie; ‘We ontwikkelen stimuleringsbeleid om kleine betaalbare initiatieven breder bij bewoners en bedrijven onder de aandacht te brengen. In de 1e begrotingswijziging 2021 is er een bestemmingsreserve van € 250.000,- gevormd voor de cofinanciering hiervan.  In 2023 is er een bedrag van € 25.000,- onttrokken uit de bestemmingsreserve.

GGA Wegen
Betreft gebiedsgerichte aanpak wegen voor de periode 2022-2023. In 2023 € 10.000,- aan deze reserve onttrokken.

Onderzoek industrieel afvalwater effluent
Deze reserve is gevormd voor de periode 2022-2027 ad € 15.000,- per jaar. Voor 2023 hebben hieraan geen onttrekkingen plaatsgevonden.

Informatieveiligheid
Voor de implementatie van het beleid informatievoorziening en informatieveiligheid is een bedrag aan eenmalige kosten benodigd van € 1,4 miljoen. In 2023 heeft er geen onttrekking plaatsgevonden van € 344.000,-.

Assetmanagement
In de Strategienota 2015-2019 is opgenomen dat assetmanagement voor zuiveringstechnische werken wordt doorontwikkeld tot op certificeerbaar niveau (ISO55000) in 2020. De andere programma’s maken een start met de implementatie hiervan. Om hier invulling aan te geven is in 2016 een GAP-analyse gemaakt voor de hele organisatie, waarin duidelijk wordt op welke onderdelen het waterschap moet ontwikkelen bij het implementeren van assetmanagement. 
Vanuit het resultaat 2016 is een bestemmingsreserve gevormd van € 375.000,-. en in 2020 is daar € 1.460.000,- aan toegevoegd. Dit is voor de periode 2022-2024 en bestemd voor € 75.000,- externe kosten en 3 formatieplaatsen (incl. overhead) voor deze periode. In 2023 is € 219.000,- aan deze reserve onttrokken.   

Muskusrattenbestrijding
Om de gewenste landelijke doelstellingen in 2033 te behalen en voor de solidariteitsbijdrage in aanmerking te komen, zal er fors meer capaciteit voor de bestrijding ingezet moeten worden. Concreet moeten we in Zeeland de vangsten muskusrat van +/- 5.000 vangsten in 2021 terugbrengen naar <14 vangsten in 2033. Hiervoor is uitbreiding van de huidige formatie met 5 formatieplaatsen nodig. De uitbreiding van capaciteit is tijdelijk en kan met natuurlijk verloop opgevangen worden. De huidige formatie van 15 fte muskusrattenbestrijder gaat naar 20 fte en zal na het behalen van het succes in 2033 nog uit 12 fte bestaan. Voorzien is dan dat met een onderhoudsniveau en grensbewaking de muskusrat in Zeeland onder controle gehouden kan worden (<14 vangsten). Met de geraamde extra kosten ad € 1,3 miljoen heeft de algemene vergadering op 2 juni 2022 ingestemd en besloten deze kosten te dekken vanuit de algemene reserve watersysteembeheer via een te vormen bestemmingsreserve (1e begrotingswijziging 2022). In 2023 is aan deze reserve € 192.000,- onttrokken.

Arbo maatregelen 2024/2025
Het vastgestelde arbobeleid 2017-2021 was verlopen en is geactualiseerd, waarmee het arbobeleid weer voldoet aan de vigerende wet- en regelgeving en de arbocatalogi voor de waterschappen. Gebleken is dat er niet op alle onderdelen een uitwerking is voor het waterschap. Dit zal in de komende planperiode uitgewerkt moeten worden. Hiervoor is een arbo-uitvoeringsplan 2023–2026 opgesteld waarvoor een bestemmingsreserve van € 337.000,- is gevormd.

Kennis en ontwikkeling medewerkers 2024 
Waterschap Scheldestromen hecht er veel waarde aan dat medewerkers over actuele kennis beschikken en zich kunnen ontwikkelen om het waterschapswerk nu en in de toekomst goed uit te kunnen voeren. In 2023 is er een bedrag van € 150.000,- opgenomen in een bestemmingsreserve zodat dit in 2024 kan worden ingezet.

Voorzieningen voormalig personeel
De werkelijke uitkeringen en het risico daarop in verband met tijdelijk aangesteld personeel zijn in deze voorziening opgenomen. In 2023 zijn de uitkeringen (€ 66.000,-) ten laste van deze voorziening gebracht en is de waarde op basis van een actualisatie verlaagd met € 63.000,-. 

Voorziening ingegane pensioenen personeel
Deze voorziening is gevormd voor de pensioenrechten van voormalig personeel waarvan de diensttijd in het verleden niet in aanmerking kwam voor (ABP-)pensioen. Dit betreft die oud-personeelsleden welke in het verleden alleen (veelal) in de zomermaanden werkzaam waren voor de diverse polderbesturen of waterschappen. 
De provincie heeft voor deze categorie oud-personeelsleden een regeling vastgesteld, waardoor deze ook recht kregen op een ouderdoms- of nabestaandenpensioen. Aan uitkering is dit jaar € 45.000,- betaald. Een berekening van de benodigde omvang van de voorziening resulteerde in een verhoging met € 23.000,-. 

Voorziening pensioenen bestuurders
Deze voorziening is gevormd voor de pensioenrechten van huidige en voormalige bestuurders. De uitkeringen en eventuele overdracht komen ten laste van deze voorziening. In 2023 is ten laste van deze voorziening € 267.000,- uitgekeerd. Het berekenen van de benodigde hoogte van de voorziening resulteerde in een verhoging met € 78.000,-. Voor de toevoegingen moet uitgegaan worden van de uitgangspunten in de circulaire ‘aanpassingen pensioenen en inhoudingen APPA’ van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Deze circulaire geeft informatie betreffende de periode van 1 januari 2023 tot 1 januari 2024. De rekenrente voor toekomstige pensioenen is dit jaar 3,160% (2022 2,472%). Voor de reeds ingegane pensioenen zijn de grondslagen voor de wettelijke tarieven gebruikt met een rekenrente van 3,384% (was 3,061%). De benodigde omvang wordt grotendeels berekend door een gespecialiseerd extern bureau.

Voorziening wachtgelden bestuur
Deze voorziening is gevormd voor de wachtgeldrechten van huidige en voormalige bestuurders. Aan wachtgeld is in 2023 € 1.000,- uitgekeerd. Een berekening van de benodigde omvang van de voorziening resulteerde in een verhoging van € 1.000,-.  

Voorziening PBB-vitaliteit
Vanaf 2021 is in de CAO opgenomen dat iedere medewerker voor € 6.000,- (deeltijders naar rato) aan uren kan inzetten voor vitaliteit. De aanvraag kan tot en met 2025 worden ingediend.
Op basis van de aanvragen en verwachte aanvragen is de dotatie aan de voorziening berekend. Dit is grotendeels gebaseerd op ontvangen aanvragen voor vitaliteitsverlof en deels op inschatting van de nog te verwachten aanvragen. In 2023 is een bedrag van € 221.000,- aan deze voorziening worden toegevoegd en een bedrag van € 180.000,- vrijgevallen door opname van uren. In de komende jaren wordt op basis van actualisatie de dotatie bepaald die naar schatting rond de € 200.000,- er jaar ligt.

In 2023 werd voor een totaal bedrag van € 567.000,- afgelost. De aflossingen betreffen een geldlening met een rentepercentage van 3,02%. Het gemiddelde rentepercentage van de ten laste van het boekjaar komende rente is 0,955%.
In de meerjarige vermogensbehoefte is in 2023 voorzien door het afsluiten van vaste geldleningen tot een totaal bedrag van € 165 miljoen. Dit in verband met de verwachte oplopende rente voor de jaren 2023-2026.

In 2023 zijn de schulden aan leveranciers, de schulden in verband met belastingen en pensioenpremies en overige schulden afgenomen met in totaal ongeveer € 5.231.000,-. 

De voorschotten per 31 december 2023 betreffen subsidies van Rijkswaterstaat in werken  in het kader van het HWBP (Hansweert ad € 12,9 miljoen), subsidie restbijdrage vooroeverbestortingen (10,5 miljoen) ministerie van Infrastructuur verkeersveiligheidssubsidie (€ 2,0 miljoen) en overige voorschot subsidies. De vooruit ontvangen bedragen zijn diverse posten ontvangen in 2023 waarvan de opbrengst betrekking heeft op 2024 (onder andere huren kantoor en andere rechten van eigendommen). De grootste post in de nog te betalen kosten betreft de rente over langlopende geldleningen (€ 3.436.000,-). Daarnaast zijn er nog te betalen posten voor bijvoorbeeld werken en diensten en verstrekte subsidies. Verder zijn hier de rechten van personeel bestaande uit vakantiegeld en eindejaarsuitkering/IKB en vakantierechten verantwoord.

Gronden die deel uitmaken van inlagen of direct gelegen zijn achter de zeeweringen en overige gronden die niet nodig zijn voor de taakuitoefening, zijn in de balans niet gewaardeerd.

Het waterschap staat garant voor geldleningen (rekening-courant van de Unie van Waterschappen maximaal € 2.000.000,- en ten behoeve van kantoor (oorspronkelijk € 6.013.268,13) tot het bedrag van het procentuele contributie aandeel (algemene vergadering 23 maart 2017).

Voor de Slibverwerking Noord-Brabant (SNB) staat het waterschap garant voor geldleningen tot maximaal € 55.000.000,- naar rato van het aandelenbezit (7,97% maximaal € 4.383.500,-). Eind 2023 is hiervan € 28.312.500,- afgesloten bij de Nederlandse Waterschapsbank. Tegenover deze garantiestelling heeft Waterschap Scheldestromen een recht van hypotheek ontvangen van SNB op de grond, gebouwen en installaties in Moerdijk.

Verplichtingen (gesloten overeenkomsten) ten aanzien van grond aan- en verkopen waarvan de akte passeert in 2023 (of later) blijken niet uit de balans. Het betreft een te ontvangen bedrag van € 41.200,-.

In 2023 zijn er 139 schadeclaims behandeld. Het waterschap heeft in 50 gevallen de wederpartij aansprakelijk gesteld. In 89 van de gevallen zijn wij aansprakelijk gesteld.