1. Inleiding en managementsamenvatting

In deze jaarstukken legt het Dagelijks Bestuur verantwoording af over het inhoudelijke en financiële beleid uit de begroting 2022. De jaarverslaggeving is in overeenstemming met de voorschriften (Waterschapswet, het Waterschapsbesluit en de regeling Beleidsvoorbereiding en Verantwoording Waterschappen) opgesteld. De jaarstukken bestaan uit:

-    Jaarverslag: waarin per programma (hoofdstuk 2) een toelichting is opgenomen over de bereikte resultaten en de belangrijkste financiële afwijkingen t.o.v. de begroting. Daarnaast wordt in de paragrafen de financiële positie van het waterschap beschouwd en toegelicht.

-    Jaarrekening: omvat de financiële verantwoording van de exploitatierekening en de balans en vormt als zodanig het belangrijkste object voor de controle door de externe accountant (hoofdstuk 3). De besluitvorming is opgenomen in hoofdstuk 4.

Managementsamenvatting
Het jaar 2022 was een bewogen jaar. De ontwikkelingen in de wereld leidden tot veel onzekerheid en forse prijsstijgingen. Binnen het waterschap hebben we de effecten hiervan duidelijk gevoeld. Daarnaast was er sprake van krapte op de arbeidsmarkt, waardoor veel (management)functies in het afgelopen jaar niet of pas laat ingevuld werden. Desondanks hebben we onze reguliere taken gewoon kunnen uitvoeren. Daarnaast zijn een aantal aansprekende projecten gestart of voorbereid. Denk hierbij aan de dijkversterking Hansweert, het fietspad langs de Roterijdijk (Schouwen), de nieuwbouw van gemaal De Poel (Goes) en de uitbreiding en vernieuwing van de zuivering Retranchement (Sluis).

Rechtstreeks gevolg van de krapte op de arbeidsmarkt en de voorzichtige houding n.a.v. de prijsontwikkelingen hebben er toe geleid dat er 4% minder (€ 5,7 miljoen) is uitgegeven aan personeelslasten, externe kosten en afschrijvingen en rente dan begroot. Daarnaast kenden we 2,5% meer opbrengsten (€ 3,5 miljoen) dan begroot. Bij elkaar sluit Scheldestromen daarmee het jaar af met een voordelig exploitatieresultaat van € 9,2 miljoen. Verder in deze managementsamenvatting lichten we dit resultaat kort toe. In hoofdstuk 2 worden de verschillen per programma nader toegelicht. 

Samenvatting resultaat: 

Voorgesteld wordt om vanuit het resultaat een bedrag van € 731.000,- te storten in een bestemmingsreserve voor uitgestelde werken. Dit betreft de financiële middelen voor werkzaamheden waarmee in de begroting 2022 rekening was gehouden, maar waarvan de uitvoering pas in 2023 plaatsvindt. Hiermee maken we de uitvoering alsnog mogelijk. Verder stellen we voor het resultaat na bestemming, € 8,45 miljoen, toe te voegen aan de algemene- en egalisatiereserves. 

Investeringen
In 2022 hebben we netto € 26,4 miljoen uitgegeven aan investeringen. In totaal is een bedrag van € 170 miljoen netto beschikbaar gesteld voor de in 2022 lopende projecten. Begroot was € 32,8 miljoen netto te besteden.  Het verschil met de geraamde uitgaven blijft behouden binnen de beschikbaar gestelde kredieten. Van alle beschikbaar gestelde kredieten is, inclusief het boekjaar 2022, zo’n € 84,9 miljoen gerealiseerd en grofweg € 85,4 miljoen nog te realiseren. In hoofdstuk 2 wordt per programma nader ingegaan op onze projecten. 

Zoals in de inleiding te lezen, is het boekjaar 2022 afgesloten met een positief saldo voor bestemming van € 9,2 miljoen; te onderscheiden in € 5,7 miljoen minder uitgaven dan begroot en € 3,5 miljoen meer opbrengsten dan begroot.

In hoofdstuk 2 wordt per programma verantwoording afgelegd over de verschillen ten opzichte van de vastgestelde begroting.

Verklaringen voor de afwijkingen zijn in meerdere gevallen niet specifiek programma-gebonden. Tekort aan personeel, lange levertijden, prijsstijgingen en onzekerheden spelen binnen alle programma’s. In deze financiële managementsamenvatting nemen we u mee in belangrijkste oorzaken van het rekeningresultaat op (kosten)categorie. 

Lasten op categorie (€ 5,7 miljoen voordelig resultaat, afwijking 4%) 

Het resultaat over de categorieën personeelskosten, externe kosten, rente en afschrijving is als volgt opgebouwd:

Bovenstaande leidt tot de volgende resultaten, die tezamen het positieve resultaat van € 5,7 miljoen vormen.

Hieronder volgt een toelichting op hoofdlijnen. Een uitgebreide analyse per programma vindt u in hoofdstuk 2. 

Personeelslasten (€ 1,68 miljoen voordelig resultaat, afwijking 3,5%)
In totaal kende ons waterschap voor 2022 een personeelsbudget van € 48,3 miljoen. Hiervan is 96,5% gerealiseerd. Dit leidt tot een voordelig saldo van € 1,7 miljoen. Door de eerder genoemde krapte op de arbeidsmarkt in relatie tot het – door het jaar heen – groot aantal openstaande formatieplaatsen is ruim € 4,1 miljoen van het beschikbare salarisbudget niet benut. In het jaar 2022 heeft een herstructurering van de organisatie plaatsgevonden en is het top- en middenmanagement anders ingericht. Het invullen van deze vacatures kostte veel tijd; meerdere vacatures zijn pas in 2023 ingevuld. Om het primaire werk toch zo veel als mogelijk doorgang te laten vinden is er voor € 2,5 miljoen extra ingehuurd.

Externe kosten (€ 4,9 miljoen voordelig resultaat, afwijking 7,5%)
Op onze externe kosten kennen we een voordelig rekeningresultaat van € 4,9 miljoen op een totale begroting voor deze categorie van € 65 miljoen. Daarmee is 7,5% van het budget niet besteed. Deze afwijking kent een duidelijke relatie met de lang openstaande vacatures. Dat leidt immers niet alleen tot minder personeelslasten, maar er wordt ook minder werk verzet. Zoals in de programmatoelichting in hoofdstuk 2 terug te lezen, is er binnen de verschillende beleidsterreinen sprake van minder beleid- en planontwikkeling. Verder is er door alle onzekerheden en prijsstijgingen terughoudend omgegaan met budgetten en het geven van opdrachten. Daarmee hebben prijsstijgingen (vooralsnog) minder effect gehad. Zo is bijvoorbeeld eerst de bestaande voorraad chemicaliën benut, waardoor we vooralsnog minder last hadden van prijsstijgingen. Naast deze aspecten hadden we te maken met lange levertijden, maar ook offertes laten langer op zich wachten. Daarmee hebben we minder kunnen doen, maar ook minder kosten gehad. Een belangrijk onderdeel van het genoemde resultaat is ook de onderbesteding op automatisering. Een uitgebreide toelichting hierop is opgenomen onder het programma Bestuur en Organisatie.  

Rente en Afschrijvingen (€ 0,8 miljoen nadelig resultaat, afwijking 3,2%)
Aan rente- en afschrijvingskosten is in 2022 per saldo € 26,8 miljoen uitgegeven: dit is zo’n € 833.000,- meer dan geraamd. De voornaamste reden is de afboeking van € 0,8 miljoen als onderdeel van het investeringsproject Kruispolder (zie programma watersystemen). 

Baten op categorie (€ 3,5 miljoen voordelig resultaat, afwijking 2,5%)

Onderstaande grafiek geeft een overzicht van de resultaten van de jaarrekening ten opzichte van de begroting voor wat betreft de baten van het waterschap over het boekjaar 2022, waarvan externe opbrengsten en belastingen de belangrijkste zijn. 

Bovenstaande leidt tot de volgende resultaten, die tezamen het positieve resultaat van € 3,5 miljoen vormen. Op het beperkte resultaat van de personeelsbaten gaan we hieronder verder niet in; dit betreft meerdere kleine verschillen.

Externe opbrengsten (€ 1,7 miljoen voordelig resultaat, afwijking 5,7%)
In totaal is er een bedrag van 29,2 miljoen begroot aan externe opbrengsten (exclusief belastingen). Hiervan is 5,7% meer gerealiseerd dan verwacht. Het betreft hier veel verschillende posten, die grotendeels incidenteel van aard zijn en die weinig rode draad kennen. Enkele te noemen posten in dit resultaat zijn o.a. een vrijval vanuit de voorziening voor voormalig personeel en bestuur door een lagere rekenrente (€ 445.000,- V) en de verkoop van gronden in combinatie met stijgende grondprijzen (€ 370.000,- V). Daarnaast is er sprake van een efficiency voordeel bij de Emanuelpolder (€ 280.000,-), heeft het jacht, pacht en visrecht meer opgeleverd (€ 266.000,-) en is er sprake van een hogere vergoeding van Covid bemonsteringen (€ 205.000,-). In hoofdstuk 2 wordt dieper ingegaan op alle resultaten t.o.v. de begroting.

Belastingen (€ 3 miljoen voordelig resultaat, afwijking 2,9%)
Er is een bedrag van € 3 miljoen meer aan belastingen ontvangen dan vooraf begroot. Op het totaal aan belastingopbrengsten is dat een relatief gering verschil. Onze belastingheffing wordt uitgevoerd door Sabewa.

Financiële baten (€ 326.000,- voordelig resultaat)
Vanwege de rentestijgingen is er € 326.000,- meer ontvangen aan rente dan vooraf begroot.

Reserves (€ 1,4 miljoen nadelig resultaat)
Bij het opstellen van de begroting is er rekening gehouden met onttrekkingen uit en stortingen in onze algemene reserves, bestemmingsreserves en tarief-egalisatiereserves met een negatief saldo van € 780.000,-; dat wil zeggen dat we per saldo € 780.000,- uit de reserves zouden halen,  waarmee de begroting in evenwicht is. 
Binnen de verschillende programma’s is minder besteed vanuit de beschikbaar gestelde bestemmingsreserves. De lagere onttrekkingen zien we vooral bij de bestemmingsreserves voor assetmanagement en informatieveiligheid. Daardoor zien we zelfs een storting van € 620.000,- in onze bestemmingsreserves. In de jaarrekening wordt dat geduid als een ‘negatief’ resultaat, omdat een onttrekking aan een reserve een opbrengst is in onze begroting en een storting een nadeel. Per saldo is de reservestand – en daarmee het eigen vermogen – toegenomen.