2. Beleidsbegroting

Het programmaplan bestaat uit 5 programma's en het hoofdstuk Belastingen en algemene opbrengsten, ook wel dekkingsmiddelen genoemd. Op basis van de in dit hoofdstuk beschreven programma's stelt de algemene vergadering het beleid vast en verleent het autorisatie voor de bij de programma's opgenomen budgetten.

Per programma zijn de prestaties en de exploitatiekosten opgenomen en toegelicht. De voorgenomen investeringen zijn opgenomen in hoofdstuk 3. De prestaties komen voort uit het bestuursakkoord 2023-2027.

In onderstaande programmaplan zijn de netto kosten van de programma's weergegeven. In deze programma's zijn ook reserve onttrekking opgenomen die betrekking hebben op de in het programma opgenomen kosten. De reservemutatie die geen relatie hebben naar programmakosten zijn opgenomen onder "inzet reserves".

Het adequaat inspelen op klimaatveranderingen door Zeeland te beschermen tegen overstromingen vanuit de Noordzee en de rivieren. Dat doen wij met een brede blik op waterveiligheid tot het gebied en de samenleving. In en op het Veerse meer voeren wij doelmatig beheer & onderhoud uit, conform het convenant Veerse Meer 2023.

Toelichting:
De netto kosten voor programma waterkeringen laten een daling zien van € 831.000,- ten opzichte van de primaire begroting 2024. Verschil bestaat uit € 265.000,- lagere lasten, € 16.000,- hogere baten ten gevolge van indexering en per saldo een hogere onttrekking uit de reserve van € 550.000,-. Dit ter dekking van de hogere rentekosten in verband met de benodigde voorfinanciering van het HWBP. 
De daling van de lasten bestaat uit lagere personeelslasten € 291.000,-, lagere kapitaallasten € 54.000,-, hogere externe kosten van € 80.000,-. Bij de personeelslasten is het aantal formatieplaatsen gelijk gebleven. De kostendaling komt voornamelijk door lagere kosten voor inhuur.

Hieronder een toelichting per beleidsproduct: 

601 Eigen plannen

De daling bij dit beleidsproduct komt voornamelijk door een verschuiving van personeelslasten naar 604 Aanleg en onderhoud. Hieronder een toelichting op de belangrijkste thema's.

HWBP Programmering
Het programmeren van de versterkingswerken en het aanleveren van de benodigde informatie voor het HWBP-programma is een jaarlijks terugkerende activiteit. Doorlopend verzorgt de afdeling Waterkeringen de startinformatie voor de aankomende HWBP-projecten en levert advies voor de lopende versterkingsprojecten. Bij afloop van een project toetst de afdeling de ontvangen informatie vanuit het project en zorgt dat deze op een goede manier geborgd wordt. Dit betreft voor 2025 de reeds lopende projecten Hansweert, Zak van Zuid-Beveland, Sloehaven-Buitenhaven, St. Annaland en de nog op te starten projecten Zuid Beveland-Oost Westerschelde en Tholen.

Zorgplicht
De zorgplicht voor primaire waterkeringen is een wettelijke taak van het waterschap. Het Kader Zorgplicht (2015) van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is sturend voor de inrichting en uitvoering van de zorgplicht. Om verantwoording af te leggen aan de toezichthouder Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT), wordt jaarlijks de Waterveiligheidsrapportage aangeboden aan het ILT en het bestuur van het waterschap Scheldestromen. Door ILT is een nieuwe toezichtstrategie opgesteld die in 2025 zal worden toegepast. Dit houdt o.a. dat ILT meer integraal zal gaan kijken naar de processen/werkwijzen t.a.v. het beoordelen, versterken en beheren en onderhouden van primaire waterkeringen (Zorgplicht Centraal). We focussen ons op de zorgplicht voor onze waterkeringen. Door middel van assetmanagement en het ontwikkelen van continu inzicht geven we hier concreet invulling aan. We gaan verder met het implementeren van risico gestuurd assetmanagement. Dit vraagt om actuele, betrouwbare, toegankelijke en veilige informatievoorziening. Gegevensmanagement vormt een belangrijke basis. 

Beheerplan waterkeringen
In de jaren 2023-2025 werkt de afdeling Waterkeringen aan een Beheerplan Waterkeringen. Dit Beheerplan moet inzicht geven in hoe wij onze dijken, duinen, waterkerende kunstwerken en andere waterkerende constructies beheren en onderhouden om te zorgen dat ze voldoen aan de vanuit waterveiligheid gestelde eisen. We gebruiken hierbij als leidraad de Handreiking Risico gestuurd beheer en onderhoud van waterkeringen van STOWA en de NEN 2767 en halen ‘best practices’ op bij onze collega waterschappen. Het Beheerplan geeft hiermee ook helderheid over onderscheid tussen de minimale wettelijke basisinspanning ten behoeve van waterveiligheid en de extra kosten en personele inzet die voortkomen uit aanvullende of extra keuzes die wij als waterschap maken.

602 Plannen van derden

Plannen en onderzoeken van derden
Onder andere in het kader van het gebiedsoverleg Zuidwestelijke Delta, het uitvoeringsprogramma van de Klimaatadaptatiestrategie Zeeland en de realisatie van de Waterschaps Klimaatadaptatiestrategie zullen we deelnemen en participeren in onderzoeken. Ook zoeken we meer samenwerking met Stowa en zetten we de samenwerking met de Hogeschool Zeeland (HZ) voort, onder andere op het thema waterveiligheid.

Plannen van en met derden voor waterkeringen
Op diverse plaatsen in Zeeland is sprake van gebiedsontwikkeling, dan wel initiatieven van derden, die een relatie hebben met de waterkeringen. Met initiatiefnemers vindt het nodige overleg plaats en moeten plannen beoordeeld worden. Te noemen zijn onder andere de Herijking Nationaal Deltaprogramma (o.a. opstellen voorkeursstrategie, uitvoeringsprogramma 2050. Ook de Deltabeslissingen zullen worden herijkt (o.a. waterveiligheid, zoetwater en ruimtelijke adaptatie). Ook het beoordelen van vergunningsaanvragen valt onder het product plannen van en met derden voor waterkeringen. De randvoorwaarden zoals vastgelegd in het bestuursakkoord, het Waterschapsbeheerplan (WBP) en het vergunningenkader Waterkeringen zijn het kader voor onze opstelling in de genoemde planvorming en beoordeling van c.q. medewerking aan initiatieven. Vanuit het oogpunt van waterveiligheid vindt ook technische advisering plaats op plannen van derden.

603 Beheersinstrumenten Waterkeringen

Actualisatie legger waterkeringen
Voorafgaand aan de inwerkingtreding van de Omgevingswet is het noodzakelijk om de legger waterkeringen te blijven actualiseren, hier wordt in 2025 verder actief capaciteit op ingezet. De actuele gegevens worden opgenomen in het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO).
De daling van de kosten bij dit beleidsproduct komen voornamelijk door een verlaging van het budget voor diensten door derden en lagere personeelslasten. 

604 Aanleg en onderhoud

De hogere kosten van dit beleidsproduct bestaan uit een combinatie van hogere externe kosten door indexering (2,8%) en hogere personeelslasten als gevolg van verschuivingen van personeelslasten binnen het programma. Hieronder een toelichting op een aantal thema's die onder dit beleidsproduct vallen.

Veerse Meer
In 2023 is een akkoord bereikt met de partners voor een nieuw convenant Veerse Meer voor de periode 2024-2033. In het convenant zijn afspraken gemaakt omtrent het beheer en onderhoud van de voorzieningen in en rondom het Veerse Meer. Het nieuwe convenant is een voortzetting van de oorspronkelijke onderhoudsstrategie. In het businessplan zal in 2025 in overleg met de convenantpartners worden bepaald of dit gehandhaafd blijft. Het waterschap draagt als convenantpartner ook bij in de exploitatie van het Veerse Meer. 

Voorzieningen recreatief medegebruik
Een deel van de voorzieningen voor recreatief medegebruik op of aan de waterkeringen heeft het waterschap zelf in beheer. Gezien de ontwikkelingen die de laatste jaren met name aan de kust hebben plaatsgevonden, neemt de noodzaak toe om met de gemeenten te komen tot herziening en actualisatie van de afspraken over het gewenste kwaliteitsniveau en de bijbehorende financieringsafspraken. Er wordt gewerkt aan een plan van aanpak.

605 Dijkbewaking

Dijkbewaking (onderdeel van calamiteitenzorg)
Voor de begroting 2025 is voor wat betreft het uitvoeren van externe evaluaties weer uitgegaan van het uitgangspunt voor de begroting 2024. In 2025 zal de planstructuur worden geactualiseerd en zullen risicoanalyses worden uitgevoerd. Hiervoor is (voor bepaalde onderdelen) inzet nodig van derden/externen. Daarnaast zal in het kader van OTO (opleiden, trainen en oefenen) opdracht aan een externe partij worden verleend om OTO in 2025 voor ons te verzorgen en te faciliteren.

Toelichting inzet reserves:

Onttrekking reserves € 550.000,- :
Dit betreft een onttrekkingen aan de algemene reserve  ter dekking van de voorfinancieringsrente HWBP.  Gezien de beperkte kasruimte vindt de uitbetaling van de subsidie pas plaats in 2027/2028.

waterveiligheid

• We boeken jaarlijks vooruitgang op de prestatie-indicator inrichting- en uitvoeringseisen wettelijke zorgplicht primaire waterkeringen (wordt meetbaar gemaakt in de jaarlijkse waterveiligheidsrapportage).
• We lopen op schema om de doelstelling van het HWBP voor 2050 te halen zodat alle waterkeringen en kunstwerken binnen het areaal aan de norm voldoen zoals gesteld in de Waterwet (meetbaar in jaarlijkse rapportage herijking programmering HWBP). 

Europese (invloed vanuit Europa neemt naar verwachting toe) en landelijke ontwikkelingen (o.a. middellange- en lange termijn financiering HWBP) op het gebied van klimaatverandering & waterveiligheid kunnen invloed hebben op de toekomstig benodigde budgetten voor o.a. de solidariteitsbijdrage HWBP. 

Het waterschap speelt een grote en verantwoordelijke rol in het beheer en onderhoud van het watersysteem in de provincie. Hierbij hanteren we het principe dat er bij extreme neerslag geen verwijtbare schade is door overstroming vanuit de sloot. De inundatienormen en peilbesluiten zijn omgezet in praktische maatregelen in een meerjarenplanning. Daarnaast voeren we onderhoud uit om de bergings- en afvoercapaciteit van het watersysteem te waarborgen, met een bijzondere focus op het maaiseizoen dat doorgaans rond 15 augustus begint. Het meest zichtbare onderhoud zoals baggeren en onderhoud aan de waterlopen vindt vooral in de tweede helft van het jaar plaats. Tegelijk ligt er vanuit de Kader Richtlijn Water (KRW) een grote opgave. Naast het realiseren van de afgesproken maatregelen voor eind 2027 zal de voorbereiding voor de periode daarna ook starten. Hier zal aandacht zijn voor de maatregelen die nog nodig zijn om alsnog een goede toestand te bereiken.

Voldoende water, passende peilen
We zetten in op uitvoering van de bestaande PWO maatregelen en evalueren tegelijkertijd de huidige peilbesluiten, zodat we door de hele provincie een goed peilbeheer kunnen voeren. Cruciaal hierin is goed onderhoud van onze stuwen en gemalen en afspraken over de betrouwbaarheid en beschikbaarheid hiervan. Het blijven functioneren van onze nieuwe en bestaande assets is onderdeel van het dagelijkse werk, waarvoor de onderhoudsplanning meer toekomstgericht wordt opgebouwd.
Een andere belangrijke opgave is het duurzaam beheer van de schaarse zoetwatervoorraden, vooral in Zeeland waar zout water en droogte de beschikbaarheid van zoet water onder druk zetten. Door middel van onderzoek, maar ook door realisatie van pilots in het gebied wordt gewerkt aan het vergroten van de zoetwaterbeschikbaarheid. Hierin is samenwerking met de provincie nodig en samen met andere waterschappen maken we onderdeel uit van de Zuid Westelijke Delta (ZWD).

Gezond Water
In 2025 werken we aan de afgesproken KRW-maatregelen. Dit zijn het aanleggen van natuurvriendelijke oevers (NVO's) en vispassages. Tegelijkertijd wordt de kennis over dit onderwerp vergroot onder andere door het monitoren. We dragen bij aan de totstandkoming van het nieuwe Stroomgebiedsbeheerplan (SGBP4). 
Het terugdringen van emissies is van groot belang voor de verbetering van de waterkwaliteit. Hier is de mogelijkheid om dit voor onze eigen assets te regelen, zoals bij onze zuiveringen, die opgenomen staan in programmering. Andere benodigde maatregelen stimuleren we zowel via het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) als via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer (DAW). Hier doen we voor uitvoering een nadrukkelijk beroep op onze partners.

Toelichting:

De netto kosten voor programma watersystemen laten een stijging zien van € 3.257.000,- ten opzichte van de primaire begroting 2024. Verschilt bestaat uit € 2.821.000,- hogere lasten, € 14.000,- lagere baten en per saldo een hogere toevoeging aan de reserve van € 422.000,-. 

Toelichting lasten:
Deze stijging bestaat uit hogere externe kosten van € 1.826.000,-, waarvan € 538.000,- inflatie (2,8%), hogere personeelslasten € 567.000,- en hogere kapitaallasten € 429.000,-. 
De bemensing binnen deze afdeling is in 2024 meer op orde gekomen, medewerkers worden ingewerkt en ingezet voor de opgave waar de afdeling voor staat. De afdeling is nog niet op het noodzakelijke formatieniveau, in 2025 wordt dit op niveau gebracht. Voor begrotingsjaar 2025 is het aantal formatieplaatsen nagenoeg gelijk gebleven, waarbij wel een verschuiving van 1 fte naar programma Bestuur en Organisatie heeft plaatsgevonden voor waterschapsbrede thema's en 0,3 fte naar programma Afvalwaterketen. In de formatie is 1 extra fte opgenomen voor waterkwantiteit gerelateerde zaken, waaronder de inzet in de Zuid Westelijke Delta (ZWD) en de projecten die in lijn met de ambitie uit het bestuursprogramma hieruit voor onze organisatie voortkomen. De kostenstijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de CAO stijging van 4,4% en de bijstelling van het inhuurbudget met € 120.000,- op basis van historie, voor het onderhoud van de waterlopen. De kapitaallasten stijgen ten gevolge van het activeren van afgeronde projecten met € 609.000,-. Deze hogere lasten worden deels gecompenseerd door de lagere rentelasten ad € 180.000,- ten gevolge een lagere omslagrente. 
De externe kosten worden hieronder per beleidsproduct nader toegelicht.

601 Eigen plannen 
Het exploitatie budget voor zaken op het gebied van water is opgebouwd in verschillende delen: De aanpassingen ten aanzien van de wateropgaven, bijvoorbeeld de stresstest en de vragen rondom klimaatverandering (€ 70.000,-). Voor verbetering van de zoetwaterplannen wordt samengewerkt. Bijdragen zijn toegezegd voor de Zuid Westelijke Delta en de uitvoeringsregisseur zoetwater. Daarnaast wordt onderzoek gedaan in eigen projecten bijvoorbeeld ter bescherming van de grondwatervoorraad en/of door initiatieven van derden, zoals het hergebruik van effluent (€ 204.000,-). Voor eerder voorziene bijdragen voor bijvoorbeeld de "uitrol proeftuin Zoetwater", is gebruik gemaakt van een subsidieregeling van de provincie Zeeland. Middelen voor stedelijke wateropgaven (SWO’s) zijn van de investeringen naar de exploitatie geschoven. Hiermee is het mogelijk om bij de projecten in gemeenten het waterschapsdeel uit te betalen, waarbij de uitvoering veelal door gemeenten wordt opgepakt (€ 150.000,-). Voor actuele onderwerpen is € 50.000,- beschikbaar.

602 Plannen van derden 
In de externe kosten is een jaarlijkse bijdrage voor het Leader gebiedsfonds opgenomen. Deze bijdrage wordt gedekt vanuit de betreffende bestemmingsreserve

607 Aanleg, verbeteren en onderhoud watersystemen
De taken van beheer en onderhoud worden zichtbaar in het maaien, baggeren en het bijbehorende oeverherstel. Dit zijn de jaarlijks terugkerende werkzaamheden die vooral in de tweede helft van het jaar worden uitgevoerd, de planning en de communicatie van deze werkzaamheden start 2 jaar voor daadwerkelijke uitvoering. Het onderhoud aan de Natuurvriendelijke Oevers is praktisch opgepakt en wordt in 2025 verder uitgevoerd; de koppeling met de baggercyclus wordt hierin losgelaten. 
In het nieuwe maaibestek wordt vanaf 2025 het gebruik van milieuvriendelijke brandstof gestimuleerd, waardoor een CO2 reductie wordt gerealiseerd. 
Voor wat betreft de muskusrattenbestrijding volgt het waterschap de landelijke strategie om muskusratten terug te dringen tot aan de landsgrenzen (2034), dit om de staat van watersystemen en waterkeringen niet in gevaar te brengen. De hiervoor benodigde inzet van personele capaciteit en middelen worden gedekt vanuit de bestemmingsreserve. Naast gebruik van het regulier vangmateriaal, worden er ook innovatieve methoden gebruikt, zoals het opsporen van muskusratten door het detecteren van DNA wat ze achterlaten in het water.

608 Baggeren waterlopen & saneren bodems
De werkzaamheden voor het baggeren vinden voornamelijk in de tweede helft van het jaar plaats. De baggercyclus is acht jaar. Gezien het feit dat de baggergebieden elk jaar verschillend zijn qua omvang en aard kunnen de kosten per jaar fluctueren.

609 beheer hoeveelheid water 
Ten opzichte van 2024 komen de energiekosten € 461.000.- hoger uit, dit puur vanwege de hogere tarieven.
Voor het onderhoud en in bedrijf kunnen houden van de gemalen worden zoetwaterpompen, droogzetschotten en vacuümsets aangeschaft. Daarnaast is een bedrag voorzien voor het TIA portal (programmeringssoftware). Dit betreffen incidentele kosten (€ 300.000,-). Daarnaast is structureel budget opgenomen voor onder andere het conserveren van krooshekken en voor benodigde systeemtechnische aanpassingen (Centrale Automatisering Waterbeheer of CAW) (€ 55.000,-), waarmee de gemalen optimaal kunnen draaien. Aanvullend op de voorjaarsnota is € 83.000,- aan structurele kosten opgenomen voor o.a. het vervangen van verouderde stuwen, groenonderhoud, de procesvoering voor gemalen en stuwen.

610 Calamiteitenbestrijding watersystemen 
Vanaf 2025 is een uniform budget voor calamiteiten opgenomen per werkgebied. Dit heeft geleid tot een bijstelling van het budget.

611 Monitoring watersystemen
Voor de uitvoeringsnotitie grondwater is een bedrag gereserveerd van € 50.000,-. Hiermee wordt invulling gegeven aan grondwatermonitoring.
Daarnaast is een bedrag van € 100.000,- voor KRW kennisontwikkeling opgenomen. Dit budget wordt gedekt vanuit de bestemmingsreserve. 

627 Rioleringsplannen en subsidies lozingen 
Van 2025 tot 2029 is € 94.000.- per jaar extra beschikbaar voor de bijdrage aan het Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer (ANLb) in Zeeland. Hiermee wordt invulling gegeven aan afspraken met de Unie en Provincie om bij te dragen aan maatregelen die bijdragen aan het realiseren van de KRW-doelen.

 

Toelichting baten:
De baten liggen nagenoeg op het niveau van 2024. 

Toelichting inzet reserves:
Onttrekking reserves € 786.000,- :
de volgende onttrekkingen worden voorzien in 2025 ter dekking van de opgenomen exploitatiekosten:

• KRW kennisontwikkeling € 100.000,-
• Leader bijdrage gebiedsfonds € 25.000,-
• Muskusrattenbestrijding € 270.000,-
• Assetmanagement € 91.000,-
• Incidentele kosten vanuit de voorjaarsnota € 300.000,-:
  Voor het onderhoud en in bedrijf kunnen houden van de gemalen worden zoetwaterpompen, droogzetschotten en vacuümsets aangeschaft, daarnaast is een bedrag voorzien voor het TIA portal. 

Toevoeging bestemmingsreserve € 700.000,-:

• Vanaf 2025 zijn de nieuwe verantwoordingsvoorschriften voor de waterschappen van toepassing. Onderhoudsmatige werkzaamheden kunnen niet meer worden geactiveerd. Hierdoor vindt er een overheveling van baggerwerkzaamheden plaats van de investeringen naar de exploitatie. Dit betreft de baggerwerkzaamheden grote wateren. Er geldt hiervoor een overgangsregeling van 5 jaar (2025-2029). Op basis van het programmeren en prioriteren van baggerprojecten wordt uitgegaan van een gemiddelde besteding van € 3.500.000,- op jaarbasis. Dit betekent een overheveling van € 700.000,- per jaar vanaf 2025. De baggerprojecten kunnen sterk uiteen lopen, waardoor dit een ongewenst effect heeft op het exploitatiebudget en zodoende ook op de lastendruk. Deze fluctuaties kunnen worden opgevangen middels het vormen van een voorziening of een bestemmingsreserve. Doordat het waterschap bij baggerprojecten mede afhankelijk is van het weer, de medeoverheden en de beschikbaarheid van baggerdepots kan in de praktijk de meerjarenplanning en realisatie uit elkaar lopen, wat niet wenselijk is bij een voorziening. Er wordt daarom een bestemmingsreserve 'baggeren grote wateren' gevormd, waarmee de fluctuaties in de jaren 2028, 2030 en 2031 worden opgevangen en hiermee een kostenegalisatie op dit onderdeel wordt gerealiseerd. Dit sluit aan bij het beleid uit de nota 'weerstandsvermogen, risicomanagement, reserves en voorzieningen' waarin is opgenomen dat voor bestemmingsreserves een looptijd van 5 jaar van toepassing is met een optie tot verlenging van maximaal 5 jaar (beleidslijn 3). De reserve voor baggerprojecten wordt gevormd voor een looptijd 7 jaar (2025 t/m 2031). Hieronder is het meerjarig beheerplan opgenomen voor de baggerprojecten grote wateren. In de jaren 2025 t/m 2029 wordt de reserve gevuld en vanaf 2027 komen de eerste baggerprojecten ten laste van deze bestemmingsreserve.

Voldoende Water

•  95% van de geplande en begrote onderhoudswerkzaamheden van maaien en baggeren in het watersysteem zijn jaarlijks uitgevoerd.
• De vangstinspanning loopt gelijk op met de landelijke afspraken voor de muskus-rattenbestrijding, zowel in het midden van Zeeland als in de grensregio.

Schoon water

• In 2027 hebben we 38,2 kilometer natuurvriendelijke oevers aangelegd, waarmee voor 100% aan de KRW-opgave op dit punt is voldaan.
• In 2027 hebben we zes vispassages aangelegd waarmee 60% van ons beheergebied bereikbaar is voor vis, waarmee voor 100% aan de KRW-opgave op dit punt is voldaan.

Met bijna 4.000 kilometer aan plattelandswegen en fietspaden is het waterschap een van de grootste wegbeheerders in Zeeland. Zoals in het waterschapsbeheerprogramma (WBP) en het Bestuursakkoord staat omschreven is het uitgangspunt dat de wegentaak voor het waterschap behouden moet blijven. De verkeersveiligheid van de weggebruikers alsmede de bereikbaarheid en een vlotte doorstroming op onze wegen zijn daarbij van groot belang. De wegen en fietspaden van het waterschap liggen in het buitengebied en ontsluiten bedrijven, woningen en andere percelen. Tussen de woonkernen liggen wegen en fietspaden die opvolgend weer ontsluiting bieden naar de hoofdwegen. Onder onze wegen en fietspaden liggen bruggen en duikers (kunstwerken) en naast onze wegen en fietspaden hebben we beplanting, verkeersborden en openbare verlichting staan.

De afdeling wegen is verantwoordelijk voor het beheren en onderhouden van onze wegen, de fietspaden, kunstwerken, lichtmasten en ons groen areaal; de assets van de afdeling wegen. De focus ligt hierbij op de instandhouding van dit gehele areaal. Door de inzet van assetmanagement werken we toe naar een aanpak waarbij we prioriteren op basis van risico’s. Hierbij is de balans tussen de afgesproken prestaties uit het waterschapsbeheerprogramma en het bestuursakkoord, de risico’s en financiële kaders essentieel om te streven naar een realistisch, haalbaar en betaalbaar beheer van ons wegennet.

Door omgevingsfactoren zoals vestiging van bedrijven en recreatievoorzieningen, aanscherping van richtlijnen, klimaatveranderingen (hitte- en droogte), de toename van verkeersbelastingen en prijsstijgingen blijft ons werkveld constant in beweging. Afgelopen jaar hebben we laten onderzoeken in hoeverre onze wegen voldoen aan de richtlijnen voor een veilige inrichting van onze wegen. Om komende jaren bij het onderhoud en de herinrichting van onze wegen de juiste keuzes te maken is er behoefte aan een duidelijk toekomstbeeld voor het Zeeuwse wegennet.

Bij het beheren en onderhouden van onze wegbeplanting houden we rekening met de belangen van de flora en fauna en houden we ons aan de geldende wet- en regelgeving op dit gebied. De nadruk ligt hierbij op onze zorgplicht en een gelijkblijvend totaal oppervlak aan beplanting waarbij we aandacht hebben voor duurzaamheid en landschappelijke inpassingen. Ons waterschap houdt gewijzigde omstandigheden omtrent de veiligheid en betaalbaarheid voor onze burgers in de gaten en past zich waar mogelijk aan. Tegelijkertijd zijn de kostenstijgingen niet onopgemerkt gebleven. Bij de instandhouding van het gehele areaal streven we daarom naar een eerlijke verdeling van de kosten met andere belanghebbenden.

Gezamenlijk dragen we daarmee zorg voor het behoud van een goed en veilig wegklimaat. 

Toelichting:
De netto kosten voor programma wegen laten een stijging zien van € 734.000,- ten opzichte van de primaire begroting 2024. Verschil bestaat uit € 2.866.000,- hogere lasten, € 1.070.000,- hogere baten en per saldo een hogere onttrekking uit de reserve van € 1.062.000,- ter dekking van de hogere kosten. 

Toelichting lasten:
Deze kostenstijging bestaat uit hogere externe kosten van € 2.696.000,-, waarvan 1.254.000,- voor de Impuls verkeersveiligheid en € 518.000,- inflatie (2,8%), Daarnaast zijn de personeelslasten € 345.000,- hoger wat voornamelijk wordt veroorzaakt door de CAO stijging van 4,4% en uitbreiding van de formatie met een maintenance engineer. De kapitaallasten zijn in 2025 circa € 175.000,- lager begroot dan in 2024. De externe kosten worden hieronder per beleidsproduct nader toegelicht.

601 Eigen plannen

Inrichting wegen conform CROW:
We hebben laten onderzoeken in hoeverre onze wegen voldoen aan de richtlijnen voor een veilige inrichting van onze wegen conform het CROW. Conclusie is dat veel wegen niet voldoen, waarbij onze 60 km-wegen gemiddeld een voldoende scoren, maar onze 80 km-wegen niet. Er ligt dus een belangrijke opdracht om de inrichting van onze wegen op orde te brengen. Maatregelen voor herinrichting worden risicogestuurd geprioriteerd en waar mogelijk gecombineerd met onderhoudswerkzaamheden. 

Om bij het onderhoud en de herinrichting van onze wegen de juiste keuzes te kunnen maken is behoefte aan een duidelijk toekomstbeeld voor het hele Zeeuwse wegennet. Herziening van de categorisering van wegen zou kunnen leiden tot overdracht van wegen tussen Provincie en waterschap. Een dergelijke overdracht zou toekomstig kunnen leiden tot een structurele afname of toename van kosten voor beheer en onderhoud van wegen. 

602 Plannen van derden

Infrastructuur voor fietsers:
Het Zeeuws Toekomstbeeld Fiets wordt door steeds meer gemeenten hoog op de prioriteitenlijst gezet. Vanuit het waterschap dragen we bij aan de verkeersveiligheid door te investeren in fietsroutes: Fietsroutes lopen nu eenmaal vaak over of langs waterschapswegen. Het budget voor plannen derden is in 2024 al iets opgehoogd om toekomstig blijvend aan te kunnen sluiten bij deze ontwikkelingen. Bovendien is er ruimte binnen de Impuls Verkeersveiligheid om extra kosten voor verkeersveiligheidsmaatregelen op te vangen. 

Kwaliteitsnetwerk Landbouwverkeer: 
Vanuit het Kwaliteitsnetwerk Landbouwverkeer Zeeland (KLZ) zijn 32 prioritaire knelpunten benoemd waar met name landbouwverkeer en fietsverkeer elkaar tegenkomen of waar landbouwverkeer door de bebouwde kom rijdt. Het waterschap heeft een rol bij 9 prioritaire knelpunten. Daarnaast is het waterschap betrokken bij 18 niet-prioritaire knelpunten. Het waterschap neemt de prioritaire en overige knelpunten mee in het opstellen van een prioriteitenlijst voor onze MIP na 2027. De prioriteitenlijst zal, naast knelpunten uit het KLZ, gevuld worden met projecten ten behoeve van het oplossen van de meest verkeersonveilige knelpunten, projecten uit Gebiedsgerichte aanpakken (GGA’s), projecten uit het Zeeuws Toekomstbeeld Fiets (ZTF), projecten vanuit het Strategisch Plan Verkeersveiligheid (SPV) en herzieningen voortkomend uit een mogelijke hercategorisering van onze wegen.

616 Beheersinstrumenten wegen

Binnen de afdeling Wegen heeft het verder ontwikkelen van assetmanagement veel aandacht. Om volgens de principes van assetmanagement te kunnen werken is het noodzakelijk dat de data van onze assets op orde is. Er wordt op dit moment prioriteit gegeven aan de data van bruggen omdat hiervan veel data ontbreekt en er bovendien sprake is van ernstige risico’s, zowel verkeersveiligheidsrisico’s als financiële risico’s. Maar ook de data van verhardingen en beplantingen is kwalitatief nog onvoldoende. Er wordt daarom geïnvesteerd in betere software en in het betrouwbaar maken van de opgeslagen data. Deze werkzaamheden worden zoveel mogelijk uitgevoerd binnen de afdeling, in samenwerking met collega’s van Informatisering en Gegevensbeheer, maar soms is inhuur van externe deskundigheid noodzakelijk.

617 Aanleg en onderhoud wegen

Onderhoud aan onze wegen: 
Het onderhoud aan wegverhardingen is en blijft met afstand de grootste kostenpost binnen de afdeling Wegen. De kosten voor het onderhoud nemen structureel toe door met name klimaatverandering (hitte- en droogteschade), toename van de verkeersbelasting en prijsstijgingen. Door de toename van het verkeer (meer, groter en zwaarder) worden ook de wegbermen steeds zwaarder belast wat tot extra schade en herstelkosten leidt. Het budget voor onderhoud van wegverhardingen is bovenop de indexering met € 905.000,- gestegen waarvan € 500.000,- uit de voorjaarsnota voor groot onderhoud zoals het vernieuwen van dek- en slijtlagen en € 390.000,- voor klein onderhoud zoals asfaltreparaties.

Kunstwerken (bruggen en duikers onder de wegen): 
Waterschap Scheldestromen beheert diverse kunstwerken, waaronder 99 bruggen en bijna 5000 duikers. In 2024 zijn we gestart met de inspectie van onze bruggen. Deze inspecties lopen door in 2025 en waar nodig laten we nader onderzoek uitvoeren. Het budget hiervoor is naast de verhoging uit indexering met € 34.000,- extra verhoogd naar € 366.000,-. De kosten voor het herstellen van onderhoud die uit deze inspecties en nadere onderzoeken volgen zullen opvolgend (geprioriteerd) in beeld worden gebracht. De verwachting is dat hier in 2026 meer over bekend zal zijn. Op basis van de inspecties en nadere onderzoeken zullen de kosten voor het herstellen van de duikers opvolgend in beeld worden gebracht. 

Zorgplicht bomen:
Boomeigenaren hebben op basis van het Burgerlijk Wetboek (art 6:162) een wettelijke zorgplicht voor hun bomen. Bij het beheren en onderhouden van wegbeplantingen is de zorgplicht ons uitgangspunt. Dit betekent dat we meer aandacht besteden aan een boom naarmate hij meer risico veroorzaakt vanwege zijn eigenschappen of standplaats. De implementatie van nieuwe werkwijze zal toekomstig als basis dienen voor integraal en uniform beleid. Door de aangepaste werkwijze voldoet het waterschap aan haar zorgplicht en gaan we optimaal om met onze middelen. 

Impuls verkeersveiligheid:
In 2024 is door het bestuur een extra budget van € 4,5 miljoen beschikbaar gesteld in de vorm van een bestemmingsreserve om de verkeersveiligheid een impuls te geven gedurende de bestuursperiode 2024-2027. In 2025 wordt vanuit deze bestemmingsreserve € 1.254.000 toegevoegd aan de budgetten van het programma wegen voor onder andere de volgende werkzaamheden:

• onderhoud aan de Ringdijk Noord bij Cadzand en onderhoud + verbreding van het fietspad aan de Langeweg bij Hoek € 300.000,- ;
• aanbrengen van circa 17 kilometer aan doorgroeistenen in wegbermen € 729.000,-;
• extra verkeersveiligheidsmaatregelen € 100.000,-;
• inhuur voor onderzoek € 125.000,-.

618 Wegenverkeersregeling & verkeersveiligheid

Verkeerstellingen/Wegmeubilair/Markeringen/Openbare verlichting: 
Er staan veel lichtmasten langs waterschapswegen die in beheer zijn bij de gemeenten. Afgesproken is dat het waterschap alle lichtmasten die een functie hebben voor waterschapswegen zal overnemen in eigendom, beheer en onderhoud. De betreffende lichtmasten binnen de gemeente Veere en Terneuzen zijn in 2024 al in eigendom en beheer en onderhoud overgenomen door het waterschap. In 2025 zullen ook afspraken gemaakt worden met de andere gemeenten. Bij het overnemen van de lichtmasten ontvangt het waterschap van de gemeente een gewenningsbijdrage voor het beheer en onderhoud. Deze bijdrage zal in een bestemmingsreserve worden geplaatst om de toekomstige kosten voor een deel op te vangen. 

Gladheidbestrijding: 
De bijdrage van het waterschap aan de samenwerking gladheidsbestrijding Zeeland bestaat voor een deel uit vaste kosten en voor een deel uit variabele kosten. De variabele kosten zijn voor het uitvoeren van acties om gladheid te voorkomen of te bestrijden en zijn volledig afhankelijk van de weersomstandigheden. Uit de afrekening van het winterseizoen 2023/2024 is gebleken dat er minder acties zijn uitgevoerd dan gemiddeld wat heeft geleid tot lagere kosten. Daar is echter niks uit af te leiden met betrekking tot de komende winters. Zolang de vaste kosten niet wijzigen is er geen reden om de begroting voor gladheidbestrijding aan te passen en kan worden volstaan met indexering. Er is bij deze post altijd een risico op overschrijding van kosten. 

Calamiteitenbestrijding:
Incidenten/calamiteiten worden via een (raam)overeenkomst afgehandeld door een aannemer. Deze overeenkomst is, samen met de provincie Zeeland, opnieuw (meerjarig) aanbesteed. De lasten en baten binnen dit onderdeel van de exploitatie zijn afhankelijk van het aantal af te handelen incidenten. 

Toelichting baten:

Net als voorgaande jaren bestaan onze opbrengsten voor het grootste deel uit de bijdragen van gemeenten in het kader van de Wet Herverdeling Wegenbeheer. Deze opbrengst is door een indexering van 7,2% in 2024 (begroot was 4,4%) en een voorlopige indexering van 2,8% voor 2025 gestegen met € 1.070.000,-. Op basis van de septembercirculaire 2025 zal de definitieve indexering voor 2025 van het wegenfonds worden vastgesteld. Deze bijdragen van de gemeenten worden volledig ingezet voor de wegentaak.

Toelichting inzet reserves::

Onttrekking reserves € 1.334.000,-:
de volgende onttrekkingen worden voorzien in 2025 ter dekking van de opgenomen exploitatiekosten:

• impuls verkeersveiligheid € 1.254.000,-
• waterschapsbeheerprogramma assetmanagement € 80.000,-

 

De lengte van de wegbeplantingen langs onze wegen blijft minimaal gelijk aan 2023
Enerzijds dragen we vanuit de prestatie bij aan de omgevingskwaliteit. Anderzijds dragen we vanuit deze prestatie (naast een goed maaibeleid, een goed wegklimaat en een goede bereikbaarheid van onze wegen) bij aan onze kerntaak omtrent de verkeersveiligheid. Zoals in het Waterschaps Beheer Programma (WBP) staat omschreven blijft het totale oppervlak aan beplanting langs onze wegen ten minste gelijk aan voorgaande jaren (WBP, blz. 103). De prestatie meet of de lengte van de wegbeplanting langs onze wegen minimaal gelijk blijft aan 2023. 

De inrichting van het hoofdwegennet komt overeen met de CROW richtlijnen en heeft een gemiddeld rapportcijfer van 6
Vanuit de prestatie dragen we strategisch bij aan:
(1) Verkeersveilige wegen (WBP, blz. 98). De kans op letsel of schade bij weggebruikers is daarbij minimaal door de belangrijkste risico's in het verkeerssysteem pro actief op te pakken. Daarnaast dragen we hierin bij door te investeren in veilige fietsroutes.
(2) Bereikbare wegen (WBP, blz. 101). Hieromtrent dragen we vanuit deze prestatie bij aan het feit dat gebruikers binnen acceptabele tijd op hun plaats van bestemming kunnen komen. De prestatie meet in hoeverre de inrichting van het hoofdwegennet overeenkomt met de CROW richtlijnen. 

Risicogestuurd en efficiënt beheer en onderhoud:
De afdeling Wegen is verantwoordelijk voor het beheren en onderhouden van onze wegen, onze kunstwerken, onze lichtmasten en ons groen areaal: de assets van de afdeling Wegen. Hierbij is de balans tussen de afgesproken prestaties uit het waterschapsbeheerprogramma en het bestuursakkoord, de risico’s en financiële kaders essentieel. Om de beschikbare mensen en middelen maximaal te benutten investeren we in een werkwijze waarbij de prioritering van ons onderhoud wordt bepaald aan de hand van risico’s en waarbij de hele levenscycli van onze assets integraal worden beoordeeld. De assetmanagementadviseur vervult in deze afwegingsystematiek reeds een belangrijke rol. Naast deze assetmanagementadviseur is er aanvullend echter behoefte aan een maintenance engineer om het omschreven beleid optimaal te vertalen naar concrete onderhoudsconcepten en instandhoudingsplannen, de werkwijze regelmatig te evalueren en waar nodig te optimaliseren. Om de hierboven beschreven doelstelling in 2025 door te kunnen ontwikkelen is in de begroting een uitbreiding van de personeelsformatie opgenomen met een maintenance engineer zoals ook in de voorjaarsnota reeds beschreven.

Compensatie beplanting:
Door diverse ontwikkelingen zoals de noodzakelijke ruimte voor kabels en leidingen (glasvezel en netcongestie) wordt het steeds moeilijker om wegbeplanting te handhaven of terug te planten na rooien van versleten beplanting. Daarnaast is de noodzaak voor een obstakelvrije zone vanuit verkeersveiligheid soms een beperkende factor bij het terug planten. De provincie vraagt van ons d.m.v. de Bosvisie om ons areaal aan beplanting uit te breiden.

Kabels en leidingen in bermen:
Een snelle ontwikkeling in de praktijk, is het aanbrengen van kabels en leidingen in de bermen van ons areaal door aannemers voor bijvoorbeeld aanleg van glasvezelnetwerken. Dit levert extra werkzaamheden op bij het opstellen van onze eigen onderhoudsbestekken, het toezicht houden op de werkzaamheden en het herstel van schades als gevolg van de werkzaamheden. 

Met het transporteren en zuiveren van afvalwater dragen we bij aan een veilige en gezonde leefomgeving. We voldoen hiermee aan de zorgplicht voor het zuiveren van stedelijk afvalwater. Het waterschap werkt hiervoor nauw samen met gemeenten die verantwoordelijk zijn voor het inzamelen van huishoudelijk afvalwater en stedelijk waterbeheer. 

Transporteren van afvalwater 
Onder verantwoordelijkheid van de gemeenten wordt stedelijk afvalwater in gemeentelijke rioleringen ingezameld en afgevoerd naar een overnamepunt. Vanaf de overnamepunten transporteren wij met transportleidingen en rioolgemalen het afvalwater naar een van onze rioolwaterzuiveringen. Met de gemeenten hebben we afspraken gemaakt over hoeveel water ons systeem kan transporteren. Deze afspraken hebben we vastgelegd in een afnameverplichting. Jaarlijks wordt ca. 52 miljoen kubieke meter afvalwater aangevoerd op de rwzi's.
Naast het op orde hebben en houden van de capaciteit van ons systeem, is het ook belangrijk dat het systeem goed functioneert. Ons beheer en onderhoud is er op gericht dat zich geen situaties voordoen waarbij we ongezuiverd afvalwater moeten lozen door het falen van ons systeem. Incidenten waarbij toch ongezuiverd afvalwater wordt geloosd worden geregistreerd en geanalyseerd. Op basis van de storingsanalyse worden indien mogelijk verbeteringsslagen gemaakt.

Zuiveren van afvalwater
Het stedelijk afvalwater zuiveren we in onze 15 rioolwaterzuiveringen en vervolgens lozen we dit op het oppervlaktewater. Het aangevoerde afvalwater heeft een vuilvracht van gemiddeld 480.000 v.e per dag. Daar kan het een invloed hebben op onze doelen voor een goede waterkwaliteit (zie programma Watersystemen). We anticiperen op nieuwe ontwikkelingen en wetgeving. In deze bestuursperiode is er een opgave bij enkele zuiveringen voor de Kaderrichtlijn Water. Daarom wordt op een viertal op binnenwater lozende rwzi's vergaande stikstofverwijdering gerealiseerd. De vernieuwde Richtlijn Stedelijk Afvalwater wordt waarschijnlijk in 2024 vastgesteld. In 2025 start naar verwachting de vertaling naar Nederlandse wetgeving. We volgen de ontwikkeling en brengen in beeld hoe we deze opgave duurzaam en kostenefficiënt kunnen oppakken. Ter voorbereiding nemen we deel aan landelijke onderzoeken naar technieken voor het verwijderen van medicijnresten. 
Voor elke rioolwaterzuivering zijn in een vergunning lozingseisen vastgelegd. Dit betreft individuele eisen per rioolwaterzuivering en eisen voor de verwijdering van fosfaat en stikstof voor het hele waterschap. Wij streven ernaar om volledig aan de lozingseisen te blijven voldoen. Om dat te realiseren besteden we onder andere veel aandacht aan het risico gestuurd beheren en onderhouden van onze installaties (assetmanagement). 

Verwerken van reststromen
Na het zuiveren van afvalwater blijven enkele reststromen over, zoals zuiveringsslib. Waar doelmatig, benutten we deze reststromen voor het opwekken van energie of het terugwinnen van grondstoffen. We onderzoeken de mogelijkheden om hulpstoffengebruik voor het zuiveringsproces te verminderen en grondstoffen uit het zuiveringsproces terug te winnen (circulariteit). We kijken naar de mogelijkheden om effluent en slib om te zetten in grondstoffen zoals water, bioplastic (PHA2USE) en biogas. Voor de (duurzame) verwerking van het zuiveringsslib werkt het waterschap onder andere samen met Slibverwerking Noord-Brabant (SNB). We bieden ca. 24.500 ton zuiveringsslib ter verwerking aan SNB. Deze deelneming zetten we voort. Een gedeelte van het zuiveringsslib, afkomstig van rwzi Sint Maartensdijk en Tholen, wordt tijdelijk verwerkt op de rwzi Bath. Een samenwerking met waterschap Brabantse Delta.

SAZ+
De rioolgemalen, (pers)leidingen en zuiveringen maken onderdeel uit van de waterketen waarbij ook het gemeentelijk rioolstelsel hoort. Daarom werken we samen met de 13 Zeeuwse gemeenten en Evides Drinkwater in de ‘Samenwerking Afvalwaterketen Zeeland’ (SAZ+). We werken aan een toekomstbestendige waterhuishouding in het stedelijk gebied en aan het verbeteren van de kwaliteit en efficiëntie van de waterketen. Regenwater moet zoveel mogelijk worden gescheiden van afvalwater om de rioolwaterzuiveringsinstallaties niet extra te belasten.

De komende jaren ligt de focus in de afvalwaterketen bij de instandhouding van de verschillende objecten, zodanig dat ze goed blijven functioneren. Het beheer, onderhoud en renovatie van verschillende projecten is daarop afgestemd.

Toelichting:

De netto lasten voor programma afvalwaterketen  laten een stijging zien van € 3.449.000,-  ten opzichte van de primaire begroting 2024.  Het verschilt bestaat uit € 3.854.000,-  hogere lasten, € 112.000,- hogere baten en onttrekking aan de reserve van € 388.000,-. 

Toelichting lasten:

De begrote kosten (lasten) voor het programma afvalwaterketen komen uit op een stijging van € 3.854.000,-  ten op zichtte van de primaire begroting 2024 (€ 33.141.000,-). De externe kosten zijn € 1.970.000,- hoger. Vorig jaar is rekening gehouden met een stijging van € 1.280.000,- voor energie en een gasmotor. Er is conform de voorjaarsnota rekening gehouden met stijgingen van diverse kosten (exclusief energie) € 686.000,-, de energiekosten zijn ten opzichte van de begroting 2024 in de voorjaarsnota met € 650.000,- verlaagd. Daarnaast zijn de externe kosten verhoogd met 2,8 % inflatie (€ 428.000,-) en zijn de kosten € 226.000,- hoger door externe ontwikkelingen. 

De personeelslasten zijn € 3.024.000,-hoger door het opgestelde formatieplan (€ 850.000,-), begeleiding projecten (€ 1.000.000,-), data op orde (€ 107.000,-) en de loonontwikkeling conform CAO (4,4%). Zie hieronder de toelichting op het formatieplan en de begeleiding van de uitvoer van projecten uit de voorjaarnota 2024.

Formatieplan: de afdeling Afvalwaterketen is een afdeling die 24 uur per dag gedurende 7 dagen in de week verantwoordelijk is voor het transporteren en zuiveren van afvalwater in het beheergebied van Scheldestromen. Daarnaast wordt het onderhoud aan de technische installaties van de assets van de verschillende afdelingen van het waterschap. Dit wordt al jarenlang met eenzelfde formatie uitgevoerd. Er is sprake van een disbalans tussen formatie en workload. Het aantal assets en daarmee ook het aantal bedrijfsmiddelen is bijvoorbeeld de afgelopen jaren met meer dan de helft toegenomen. De formatie van de afdeling Afvalwaterketen is om diverse redenen niet meegegroeid met de uit alle veranderingen volgende toegenomen taakstelling. 

Begeleiding projecten door de afdeling Afvalwaterketen voor de programma's afvalwaterketen en watersystemen: de relatie tussen beheer, onderhoud en projecten is voor alle technische objecten heel groot. De start van projecten vindt plaats vanuit de functionele afdeling, omdat de afdeling weet wat, waar, wanneer, waarom en hoe een rwzi, rioolgemaal en/of bedrijfsmiddel aangepast moet worden. De planvorming wordt jaren vooraf aan het project bepaald op basis van prognose, afspraken, wet- en regelgeving, leeftijd, staat van onderhoud, ontwikkelingen, (energie-) besparingsmogelijkheden, enz. opgezet. 
Op basis hiervan wordt minimaal twee jaar van tevoren een startdocument opgesteld, zodat voor afdeling Projecten duidelijk is wat er binnen een project gerealiseerd moet worden. In elke fase van een project zijn medewerkers van alle Afvalwaterketen-teams betrokken. Deze begeleiding is noodzakelijk, omdat alles wat gerealiseerd gaat worden in overeenstemming moet zijn met de Ontwerp- en Bouwfilosofie. In relatie tot beheer blijven zij verantwoordelijk voor het doordraaien van de installaties en het veiligstellen van installatie-onderdelen. Doordat een aantal jaren geleden het ‘normale’ quotum aan projecten niet is gerealiseerd en er komende jaren een inhaalslag plaatsvindt komt het ‘reguliere’ werk onderdruk te staan. De prioriteit wordt nu aan projecten gegeven, omdat de achterstand enkel zou oplopen. Voor de ‘reguliere’ werkzaamheden wordt inhuur van personeel overwogen gelijk aan de opzet van 2024.

De kapitaallasten zijn in 2025 € 1.140.000,-  lager dan begroting 2024 als gevolg van vooral lagere rentelasten  door een lagere omslagrente. 

Hieronder volgen de belangrijkste ontwikkelingen per beleidsproduct:

601 Eigen plannen 

Vanuit de voorjaarsnota:
Met bedrijven en stakeholders worden de mogelijkheden verkend  voor de toekomst van de bedrijfseffluentleiding in de Kanaalzone. Doel is een gezamenlijke visie op de verwerking van het bedrijfseffluent in de toekomst en afspraken maken over de verdeling van taken en kosten. Dit om optimale afvoercapaciteit (voor bedrijfseffluent) en afstemming en samenwerking in taakuitvoering met de omgeving te realiseren. Er wordt gebruik gemaakt van de bestaande reserve waarin € 62.000,- beschikbaar is en uitgegeven gaat worden in 2025.
Het waterschap is geen waterleverancier en zal niet overal in staat zijn aan alle verwachtingen te voldoen. Daarmee is het cruciaal om scherp neer te zetten wat de rol van het waterschap is, en wat men van ons mag verwachten. Effluent is een potentiële zoetwaterbron, maar er zijn ook risico's aan het hergebruik voor omgeving en gezondheid. Vaak zullen investeringen nodig zijn voor het opwaarderen van het effluent, of het transporteren naar de gevraagde locatie. Dat maakt dat het komen tot een sluitende businesscase moeilijk zal blijven. Hergebruik van effluent draagt bij aan doelen voor nuttig (her)gebruik (afvalwaterketen) en zoetwaterbeschikbaarheid (watersystemen).  Een eerste verkenning is uitgevoerd bij de kop  van Schouwen. De kosten voor de tweede verkenning (mogelijk rwzi Walcheren) worden ingeschat op € 50.000,- in 2025.
Voor het nieuw ontworpen stranddorp Waterzande wordt een rioolstelsel aangelegd waar het afvalwater wordt ingezameld. Het ingezamelde afvalwater wordt met een nieuw te bouwen rioolgemaal Waterzande via een nieuw aan te leggen persleiding aangesloten op de rwzi Kloosterzande. Om het afvalwater te kunnen verwerken wordt de rwzi Kloosterzande hiervoor beperkt aangepast. Het rioolgemaal en de persleiding worden aangelegd door de projectontwikkelaar en vervolgens overgedragen aan het waterschap. De overdracht van het rioolgemaal en persleiding vindt enkel plaats indien deze aan de specificaties van het waterschap voldoen. We voeren samen met een adviesbureau controles hiervoor uit. In 2025 zijn € 20.000,- advieskosten voorzien en vanaf 2026 structureel jaarlijks onderhoud van € 12.000,-.

Overig: -

602 Plannen van derden

Vanuit de voorjaarsnota: n.v.t. Door het onderbrengen van alle SAZ+ uitgaven bij plannen van derden vindt een verschuiving plaats naar plannen van derden.  

612 Getransporteerd afvalwater 

Vanuit de voorjaarsnota is het onderhoudsbudget is verhoogd met € 10.000,- voor het toepassen natte kalibratie i.p.v. droge (indien wettelijk verplicht). Daarnaast een stijging van de personeelslasten door het formatieplan en begeleiding van projecten van € 1.770.000,-.

Overig:
De elektriciteitskosten zijn € 382.000,- hoger dan in de begroting 2024 door een hoger gemiddeld verbruik en op basis inzichten september 2024. (zie ook algemeen onderdeel energie). Daarnaast is er sprake van lagere kapitaallasten van € 137.000,-.

613 Gezuiverd afvalwater 

Vanuit de voorjaarsnota: Waterschap Scheldestromen doet mee aan het landelijk versnellingsprogramma lachgasreductie; vanaf 2025 zal voor 4 jaren de lachgasuitstoot op rwzi Walcheren en rwzi Breskens worden gemonitord en worden mogelijke maatregelen getest. Na dit versnellingsprogramma moet duidelijk zijn hoe groot de lachgasemissie is van de zuiveringen en welke reductiemaatregelen er genomen kunnen worden. Dit draagt allemaal bij aan de verplichting van het verkleinen van de CO2-footprint en verwijdering van stikstof. De kosten voor Scheldestromen voor deelname aan dit programma zijn in exploitatiekosten zijn in 2025 € 18.000,- voor bijdrage aan de landelijke programmakosten vanaf 2024.
De Membraan BioReactor(MBR) is een gezamenlijk project van Evides en het waterschap. De MBR is gebouwd om een deel van het aanbod aan afvalwater op de rwzi Terneuzen te zuiveren (ca. 25% van het aanbod) en de productie van permeaat (effluent ontdaan van onopgeloste bestanddelen door middel van membranen) voor de productie van bedrijfswater.  De samenwerking met Evides wordt gecontinueerd. Vanaf medio 2025 is er een vernieuwd contract met Evides voor 15 jaar. Hierdoor hoeft de rwzi Terneuzen niet uit te breiden. Voor 2025 betekent dit een verhoging van de exploitatiekosten van € 150.000,- inclusief btw (prijspeil 2023). Voor 2026 en verder betreft het een verhoging van de exploitatie € 300.000,- inclusief BTW (prijspeil 2023).
De afgelopen jaren is een structureel tekort op onderhoud vanaf 2019 verder opgelopen. Voorgesteld wordt om het onderhoudsbudget zuiveringen hiervoor te verhogen met € 355.000,- om de achterstand van afgelopen jaren te vereffenen waardoor het goed functioneren van de vele bedrijfsmiddelen kan worden gegarandeerd.
Daarnaast een stijging van de personeelslasten door het formatieplan en de begeleiding van projecten van € 1.168.000,- .

Overig: 
De elektriciteitskosten zijn € 155.000,- hoger dan begroting 2024 door hogere tarieven (op basis inzichten september 2024; zie ook algemeen onderdeel energie). De kosten voor chemicaliën worden € -156.000,- lagere geprognotiseerd in 2025 door lagere prijzen dan bij begroting 2024.  Hogere kosten door revisie gasmotor in 2025 (€ 98.000,-) en gestegen verzekeringspremies (€ 45.000,-) voor zuiveringen door de nieuwe aanbesteding van het verzekeringspakket.

614 Verwerkt slib 

Vanuit de voorjaarsnota:
De afgelopen jaren is een structureel tekort op onderhoud vanaf 2019 verder opgelopen. Voorgesteld wordt om het onderhoudsbudget zuiveringen hiervoor te verhogen met € 70.000,- om de achterstand van afgelopen jaren te vereffenen waardoor het goed functioneren van de vele bedrijfsmiddelen kan worden gegarandeerd.
Door de huidige krapte in de slibeindverwerking en de (onzekere) ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving en export zijn redenen om te kiezen voor handhaven van het volume en de hogere kosten hiervoor te accepteren. Het aanhouden van het benodigde volume aan incidentencapaciteit van circa 20.000 ton zuiveringsslib zal hogere kosten met zich meebrengen. Dit komt neer op circa € 13.000 extra per jaar voor Scheldestromen.

Overig:
Hogere kosten SNB € 361.000,- (uit de conceptbegroting SNB). Voor de begroting 2025 zijn hogere slibaanvoerprognoses afgegeven voor de komende jaren, waarmee de verwachte slibaanvoer op een hoger niveau ligt dan de verwachte verwerkingscapaciteit van de slibverwerkingsinstallatie. Dit leidt ertoe dat er voor 2025 tot en met 2030 zuiveringsslib extern verwerkt moet gaan worden. Deze kosten zijn meegenomen in de begroting 2025. In de begroting van 2024 werd ervan uitgegaan dat vanaf het jaar 2025 het prijspeil zich weer zou normaliseren ten opzichte van de piek in 2022. De verwachting is nu dat het prijsniveau niet naar beneden zal gaan en op het huidige niveau, plus een inflatiecorrectie uit zal komen. Vooral de prijzen voor uitbesteding van onderhoud, reserve onderdelen, chemicaliën en brandstof blijven onveranderd hoog. De energieprijzen daarentegen liggen wel in lijn van de verwachtingen gedaan in de begroting 2024. De afzet van vliegas als vulmiddel in betonstenen is in de tweede helft van 2024 komen te vervallen door het staken van deze activiteit bij de afnemer. Voor nu kan SNB dit opvangen door vliegas in Duitsland te laten verwerken. In de begroting 2025 is nu rekening gehouden met gestegen kosten als gevolg hiervan, al is het nog onzeker wat deze kosten in de toekomst gaan doen in verband met een uitdagende afzetmarkt voor vliegas op dit moment. SNB onderzoekt goedkopere alternatieven, maar voorzichtigheidshalve is dit nog niet in de begroting 2025 verwerkt. Er is een post onvoorzien opgenomen van 5% op de variabele kosten. Deze post is in lijn met het nieuwe financieel beleid van SNB. 
Daarnaast zijn er hogere kosten chemicaliën € 38.000,- door hogere prijzen in de markt. 

De begrote opbrengsten (baten) voor het programma afvalwaterketen komen uit op een stijging van - € 112.000,-

602 Plannen van derden - € 12.000,- 
Aanpassing van de opbrengsten aan verhoging van SAZ+ conform Meerjarenraming SAZ+ .

613 Gezuiverd afvalwater - € 50.000,-
Aanpassing opbrengsten (ontvangst van het rijk) aan de prognose Covidbemonstering kosten. (De kosten staan hier tegenover).

614 Verwerkt slib - €50 .000,-
Verhoging baten op basis realiteit 2024 verwerking slib voor Evides.

Toelichting inzet reserves:

Onttrekking reserves € 388.000,- :
de volgende onttrekkingen worden voorzien in 2025 ter dekking van de opgenomen exploitatiekosten:

• Assetmanagement € 96.000,-
• Onderzoek effluent € 62.000,-
• Incidentele kosten vanuit de voorjaarsnota € 230.000,- (personeelslasten voor data op orde en incidenteel onderhoud aan voorstuwer,  blowers, slibmixer, gasmotor)

Schoon water

• De installaties voor het zuiveren van afvalwater functioneren naar behoren. We zorgen ervoor dat de totale zuiveringsprestatie (het rendement waarmee nutriënten en stoffen worden verwijderd op de zuivering) minimaal 80% is.
• We voldoen aan de nalevingsverplichting zoals opgenomen in de lozingsvergunningen voor het lozen van gezuiverd afvalwater. We streven een nalevingsverplichting van 98% na.
• We hebben een goed functionerend transportsysteem voor het transporteren van afvalwater vanaf het overnamepunt tot aan de zuiveringen. Nooduitlaten door het technisch falen van het systeem mogen niet voorkomen.

Emissie lachgas
Op rwzi's ontstaat tijdens het stikstofverwijderingsproces lachgas (N2O). Lachgas is een zeer sterk broeikasgas en zorgt voor een groot deel van onze CO2-footprint. Om meer inzicht te verkrijgen in de condities waaronder lachgas ontstaat en om op basis daarvan reductiemaatregelen te bepalen, loopt er een landelijk versnellingsprogramma lachgasreductie. Waterschap Scheldestromen doet hieraan mee. Aangegeven is dat we vanaf 2025 voor 4 jaren de lachgasuitstoot op rwzi Walcheren en rwzi Breskens gaan monitoren en mogelijke maatregelen gaan testen. Na dit versnellingsprogramma moet duidelijk zijn hoe groot de lachgasemissie is van de zuiveringen en welke reductiemaatregelen er genomen kunnen worden. Dit draagt bij aan de verplichting van het verkleinen van de CO2-footprint.

Hernieuwing richtlijn stedelijk afvalwater
De Europese Richtlijn Stedelijk Afvalwater stelt minimumeisen voor de zuivering van stedelijk afvalwater en is daarom een belangrijk kader voor het uitvoeren van de zuiveringstaak door de Nederlandse waterschappen. Er ligt een concepttekst die naar verwachting in 2025 door het Europees Parlement zal worden vastgesteld. Daarna volgt een traject van enkele jaren waarin de wetgeving naar Nederlandse wetgeving wordt vertaald en een aantal onderwerpen verder wordt uitgewerkt. Potentieel kan de wetgeving gevolgen hebben voor de huidige bedrijfsvoering. Zo kan het zijn dat er eisen komen met betrekking tot het verwijderen van medicijnresten. Mogelijk zijn er dan aanvullende zuiveringsstappen nodig bij (enkele) van de rwzi’s. Ook wordt gekeken naar de effecten op energie- en grondstoffenverbruik bij het bepalen van maatregelen.

PHA2USE
Het PHA2USE-project is gericht op de grootschalige productie van Caleyda als plasticvervanger uit onder andere zuiveringsslib. In het PHA2USE project wordt onderzocht wat nodig is om volgende stap te zetten naar productie op grote schaal. Het is een vervolg op het eerder uitgevoerde Phario project waarin onderzocht is of het mogelijk is om deze plasticvervanger te produceren uit zuiveringsslib. Het PHA2USE-project bevindt zich momenteel in de afsluitende fase, waarbij de operatie in Dordrecht tot mei 2024 loopt. Mogelijk wordt eind 2024 een keuze gemaakt de deelname aan een vervolgtraject op PHA2USE op basis van het zogenaamde transitieplan.  

ZZS en PFAS
Zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) zijn chemische stoffen die een aantal kenmerken hebben: ze zijn kankerverwekkend, ze zijn niet of zeer moeilijk afbreekbaar, ze zijn giftig bij lage concentraties, ze hopen zich op in het milieu en in levende wezens, of ze beschadigen het DNA waardoor ze erfelijke veranderingen kunnen veroorzaken. Nederland kent een structurele aanpak voor ZZS. Een aantal van deze stoffen komen via de riolering op de rioolwaterzuivering terecht en een deel komt daarna via een effluentlozing (gezuiverd afvalwater) in het oppervlaktewater terecht. 
Op dit moment krijgen vooral de Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) veel aandacht. Met name in de Westerschelde zijn hoge concentraties aangetroffen die terug te leiden zijn naar lozingen door bedrijven in Antwerpen en omgeving. In onderzoeken bij een beperkt aantal zuiveringen in Nederland zijn deze stoffen ook aangetoond in wisselende hoeveelheden. Nu heeft waterschap Scheldestromen de aanwezigheid van PFAS in het gezuiverde afvalwater van de zuiveringen laten onderzoeken. De rapportage is inmiddels afgerond. In overleg met de RUD wordt mogelijk brononderzoek uitgevoerd. Dit sluit aan bij de voorgestelde lijn vanuit de Unie van Waterschappen, om de vervuiling bij de bron aan te pakken.

SAZ+ en samenwerking met bedrijfsleven
De SAZ+ is een samenwerking van ketenpartners bestaande uit alle gemeenten, Evides drinkwater bv en het waterschap. In de huidige situatie hebben bedrijven geen zetel in dit samenwerkingsverband. In het bestuursakkoord van het waterschap is aangegeven om kennisuitwisseling met het bedrijfsleven te initiëren indien alle samenwerkingspartners het hier mee eens zijn. In 2024 wordt in overleg met de klankbordgroepleden van de SAZ+ onderzocht hoe we het contact en de kennisuitwisseling met het bedrijfsleven kunnen vergroten. Reeds in de huidige situatie worden op diverse vlakken met bedrijven opgetrokken voor kennisuitwisseling op het gebied van watertechnologie, aannemerij, leveranciers en ingenieursbureaus. Mogelijk zijn er op het gebied van stedelijk wateropgave en zoetwaterbeschikbaarheid samenwerkingen te creëren. 

Actualisatie Nota rioleringen
In de nota rioleringen worden de kaders vanuit het waterschap vastgesteld voor de afstemming over de gemeentelijke watertaken. De huidige nota rioleringen (2014) is verouderd en actualisatie is noodzakelijk. Dit betreft zowel het updaten van bestaande onderwerpen, als het uitwerken van nieuwe thema's zoals de Omgevingswet. In relatie tot de omgevingswet wordt bepaald of de kaders worden opgenomen in de Waterschapsverordening. Afstemming met de Zeeuwse gemeenten wordt zoveel mogelijk via de SAZ+ gedaan. De nota wordt geschreven door het waterschap, voor het uitwerken van de verschillende thema's kan externe ondersteuning door adviesbureaus nodig zijn. Inmiddels zijn we gestart met het project om te komen tot een geactualiseerde Nota rioleringen.

Onderzoek naar opslagtanks voor chemicaliën op drie rwzi's
Op de drie grote rwzi's, te weten Walcheren, Terneuzen en Willem Annapolder worden bulkchemicaliën opgeslagen in tanks. In de huidige wetgeving moeten deze tanks voldoen aan de zogenaamde Beoordelingsrichtlijn (BRL) als onderdeel van de Omgevingswet. Voor een aantal opslagtanks die reeds eind jaren tachtig zijn geplaatst is onduidelijk of deze nog voldoen aan de BRL. De opslagtanks zijn in 2024 door een onafhankelijk derde getoetst en op basis van deze toetsing worden de benodigde aanpassingen op de drie rwzi's doorgevoerd. De maatregelen worden in de voorjaarsnota 2025 opgenomen.

Energie-inkoop
Normaal gesproken wordt energie, en met name elektriciteit, lang van tevoren ingekocht. Hierdoor zijn we in het verleden in staat gebleken om tegen een stabiele en lage prijs energie in te kopen. Hierdoor hebben we tot nu toe beperkt last gehad van de extreem hoge prijzen in 2022 en 2023. Door de extreme marktprijzen hebben we de laatste jaren geen elektriciteit ingekocht. Voor 2025 hebben we een nieuwe een nieuwe overeenkomst afgesloten. Voor 2026 en verder is een nieuwe aanbesteding voor elektriciteitsinkoop al gestart. Naast de leveranciersprijzen zijn ook de kosten van het netbeheer sterk gestegen, vanwege de grote investeringen die de netbeheerders moeten doen in het kader van de energietransitie en het oplossen van netcongestie. De verwachting is dat de tariefstijgingen voor netbeheer de komende jaren zullen aanhouden. Voor het realiseren van nieuwe aansluitingen of een toename in het gecontracteerd vermogen zijn al de bekende uitbreidingen van het vermogen aangevraagd om meegenomen te worden in de prioritering van de netbeheerder. 

Fosfaatterugwinning bij SNB
Bij het zuiveren van afvalwater ontstaat zuiveringsslib. Dit slib van Scheldestromen gaat naar zuiveringsslibverwerking Noord-Brabant (SNB). Scheldestromen is, samen met de andere toevoerende waterschappen, aandeelhouder van SNB. Het zuiveringsslib bevat fosfaat, een waardevolle grondstof. Begin 2024 is er een overeenkomst gesloten tussen SNB en SusPhos om binnen enkele jaren een fosfaatrecyclingfabriek te realiseren op het terrein van SNB. Het is de bedoeling om binnen nu en één jaar het ontwerp van de fabriek, de business case en de wijze van samenwerking tussen beide bedrijven helemaal uitgewerkt hebben. Ook moet dan de aanvraag voor de vergunning gedaan.

Waterzande
Het nieuw ontworpen stranddorp aan de Zeedijk bestaat uit een groot buurtplein met 200 residenties, een wandelpromenade, een mooi strand en een beach club.
Waterzande komt aan de oude veerhaven in Kloosterzande waar de veerboot over de Westerschelde van 1943 tot 2003 uitvoer naar Kruiningen. Met de opening van de Westerscheldetunnel verdween het veer. Waterzande is onderdeel van de gebiedsontwikkeling waarin woningbouw, nieuwe buitendijkse natuur en recreatie moeten zorgen voor een nieuwe economische impuls voor de omgeving van Hulst. Voor het project wordt een rioolstelsel aangelegd waar het afvalwater wordt ingezameld. Het ingezamelde afvalwater wordt met een nieuw te bouwen rioolgemaal Waterzande via een nieuw aan te leggen persleiding aangesloten op de rwzi Kloosterzande. Om het afvalwater te kunnen verwerken wordt de rwzi Kloosterzande hiervoor beperkt aangepast. Het rioolgemaal en de persleiding worden aangelegd door de projectontwikkelaar en vervolgens overgedragen aan het waterschap. De eerste woningen gaan het afvalwater naar alle waarschijnlijkheid eind 2024 reeds lozen. 

De Bedrijfsvoering draagt er aan bij dat het waterschap goed kan functioneren en een betrouwbare overheid is. Daarvoor ondersteunt ze centraal het werk van het waterschap en zorgt ervoor dat de medewerkers van het waterschap hun werk goed, veilig en met plezier kunnen uitvoeren. Met advies, ondersteuning, informatie en (digitale) faciliteiten worden zowel het reguliere werk als de projecten van het waterschap ondersteund: van de medewerker die bezoekers welkom heet bij de receptie, tot de aankoop van grond voor projecten. De bedrijfsvoering draagt er verder aan bij dat communicatie richting inwoners en bedrijven duidelijk is, dat de organisatie rechtmatig handelt en dat het democratisch gekozen bestuur haar rol goed kan vervullen.

In de voorjaarsnota 2024 zijn de meerjarige ontwikkelingen beschreven, die invloed hebben op de voorliggende begroting: Scheldestromen is een groeiende organisatie waar de uitvoering van regulier werk en projecten na 2 reorganisaties weer op stoom is gekomen en in 2023 en 2024 veel nieuwe medewerkers zijn gestart/gaan starten; dit leidt in de breedte tot meer werk voor de ondersteunende teams. Bij een groter wordende organisatie met grote opgaven hoort ook een doorontwikkeling van de interne beheersing en bedrijfsvoering. Veel aandacht gaat daarom uit naar het werven en behouden van personeel en in de begroting wordt op onderdelen de personele formatie versterkt. Wetgeving, bijvoorbeeld op het gebied van informatieveiligheid (NIS2) en rechtmatigheidsverantwoording, stelt in toenemende mate eisen aan de wijze waarop we georganiseerd zijn en interne beheersing hebben ingericht. Voldoen aan de wettelijke eisen voor bijvoorbeeld informatiebeveiliging, archivering, veiligheid en gezondheid, openbaarheid van informatie (Wet Open Overheid) of rechtmatigheid vraagt structureel om intensivering van werkprocessen en extra inzet om de processen in aangepaste vorm uit te voeren.

Toelichting:

De netto lasten voor programma Bestuur en Organisatie laten een stijging zien van € 5.259.000,- ten opzichte van de primaire begroting 2024. Verschil bestaat uit € 6.303.000,- hogere lasten, € 318.000,- hogere baten en per saldo een hogere onttrekking uit de reserve van € 690.000,-. 
De lastenstijging bestaat uit hogere externe kosten van € 2.852.000,-, waarvan € 498.000,- inflatie (2,8%), hogere personeelslasten €3.254.000,- en hogere kapitaallasten € 197.000,-. Voor begrotingsjaar 2025 is het aantal formatieplaatsen 160,37. De kostenstijging in personeelslasten wordt onder andere veroorzaakt door de CAO stijging van 4,4% en een toename van formatie. De kapitaallasten stijgen ten gevolge van het activeren van afgeronde projecten, deze hogere lasten worden deels gecompenseerd door de lagere rentelasten ten gevolge van een lagere omslagrente. De bijzonderheden worden hieronder per beleidsproduct nader toegelicht.

503 Tractie

Deze begrotingspost bestaat uit tractie (tractoren, kranen, vrachtauto, vaartuigen) en het wagenpark. De aanschaf van tractiemiddelen en toebehoren (zoals maaiarmen) gebeurt via de daarvoor begrote investeringskredieten. Nieuwe auto’s worden geleased en daarom bekostigd uit de exploitatiebegroting. Het wagenpark bestaat hoofdzakelijk uit auto's die voor de medewerkers in de buitendienst noodzakelijk zijn om hun werk uit te voeren. Daarnaast is er een beperkte poule auto's voor kantoormedewerkers voor afspraken op locaties die niet met het OV bereikbaar zijn. 

Tractie: In het kader van duurzaamheid gaat het tractiematerieel (tractoren, vrachtauto) per 2025 volledig over op biobrandstof (HVO100) (+€ 30.000,-). Verder stijgen de kosten voor verzekeringen en onderhoud van tractie harder dan de inflatie (+€ 41.000,-).

Wagenpark: 

• Met de toename van het aantal fte's in de begroting, neemt ook het benodigd aantal auto's toe. Met name voor extra medewerkers ten behoeve van beheer en onderhoud in de afvalwaterketen zijn extra voertuigen benodigd. Daarnaast stijgen de leasekosten van bedrijfsauto's, onder meer door verhoging van de BPM, harder dan de inflatie (+€ 91.000,-).
• De kosten voor het brandstofverbruik stijgen, onder meer door de aanschaf van extra auto's op traditionele brandstof (+€ 96.000,-).
• Voertuigen ten behoeve van het programma waterkeringen moeten eerder vervangen worden dan voorzien. De oude voertuigen waren in eigendom en inmiddels afgeschreven. De nieuwe voertuigen worden geleased, waardoor de vervanging leidt tot hogere exploitatiekosten. Omdat de levering van nieuwe leaseauto's sneller op gang komt dan de afgelopen jaren, is de verwachting echter dat er minder auto's hoeven te worden gehuurd om levertijden te overbruggen (per saldo +€ 98.000,-).
• Voor de onderhoudskosten aan de auto's die nog in eigendom zijn laten de realisatiecijfers van de afgelopen jaren zien dat de kosten van materialen en manuren veel harder stijgen dan de inflatie (+€ 227.000,-, in lijn met de hogere realisatie van de afgelopen jaren). 

504 Engineering

Engineering betreft exploitatiekosten die worden gemaakt ten behoeve van de voorbereiding of uitvoering van projecten in het algemeen, die niet kunnen worden geactiveerd op een specifiek investeringsproject. Een voorbeeld is de bijdrage aan samenwerkingsverbanden en InfraTech 2025. De bijdragen aan landelijke platforms, samen met de andere waterschappen, stijgt (+€ 20.000,-).

510 Management en organisatie

In de aanhoudend krappe arbeidsmarkt is actieve werving van nieuw personeel en ontwikkeling van bestaand personeel van groot belang om de waterschapstaken uit te kunnen voeren. De formatie van het waterschap is nog steeds groeiende, onder meer door de grote opgaven voor de dijkversterkingen. In de huidige arbeidsmarkt vraagt het werven van nieuwe medewerkers extra inzet en inspanningen, zeker gecombineerd met vervangingsvraag als gevolg van uitstroom door onder andere pensionering. De komende jaren wordt ook extra ingezet op een betere zichtbaarheid als aantrekkelijke werkgever op de arbeidsmarkt en optimalisatie van het wervings- en selectieproces. Dat is belangrijk om de juiste medewerkers te vinden en extra fte’s uit de begroting ook daadwerkelijk met vaste medewerkers te bemensen. Hiervoor zullen de uitgaven aan recruitment en arbeidsmarktcommunicatie met name in de komende twee jaar toenemen (in 2025 +€ 100.000,-). Tevens wordt tenminste t/m medio 2026 een extra recruiter ingezet, die tijdelijk leidt tot een verhoging van de personeelsformatie.

Om functies ook toekomstig in te vullen, de kwaliteit van dienstverlening hoog te houden en om aan te blijven sluiten bij technische en maatschappelijke ontwikkelingen is het van belang dat medewerkers zich blijven ontwikkelen. Er wordt ingezet op zowel individuele ontwikkeling als teamontwikkeling, met het oog op duurzame inzetbaarheid en op samenwerking. Vanuit een bestemmingsreserve wordt hieraan in 2025 € 150.000,- extra besteed. De kosten voor opleidingen en duurzame inzetbaarheid zullen de komende jaren stijgen als gevolg van de toename van het aantal medewerkers. 

520 Personeelsbeleid en -beheer en KAM

Arbo veiligheid
Scheldestromen hecht veel belang aan de veiligheid van haar medewerkers en opdrachtnemers. In 2023 heeft het dagelijks bestuur nieuw arbobeleid vastgesteld, waaraan tot en met 2027 uitvoering wordt gegeven. Onderdeel daarvan is de veiligheidscultuurladder, die verplicht is bij aanbestedingen in de bouw. Hiermee wordt het veiligheidsbewustzijn van eigen medewerkers of van de aannemers en leveranciers binnen een organisatie gemeten om de werkveiligheid te verbeteren. Als organisatie die in haar aanbestedingen de veiligheidsladder voorschrijft, dient Scheldestromen dit instrument nu ook zelf toe te passen. Daarnaast wordt de komende jaren extra ingezet op veiligheid bij projecten, onder meer met veiligheidsrondes. In de voorjaarsnota is reeds rekening gehouden met extra personele inzet hiervoor (+ 1 fte in 2025 en +1 extra fte in 2026). In 2025 zijn extra middelen begroot voor het nieuwe arbobeleid. Deze extra middelen worden voor € 128.000,- onttrokken uit de daarvoor gevormde bestemmingsreserve.

Personeelsbeleid
Door de verwachte stijging van het aantal medewerkers, stijgen ook de kosten van personele verzekeringen (+€ 48.000,-). Voor de salarisadministratie is minder externe ondersteuning en advies nodig (-€ 36.000,-).

De manier van werven van nieuwe medewerkers verandert; meer online en persoonlijk en minder via gedrukte (massa)media. Dat geldt ook voor andere vormen van communicatie. Daarom wordt er fors minder uitgegeven aan advertenties en bekendmakingen in papieren media (-€ 100.000,-). Daartegenover staat een vergelijkbaar bedrag aan hogere kosten voor andere vormen van arbeidsmarktcommunicatie en recruitment die verantwoord zijn onder management en organisatie.

530 Interne communicatie

De interne communicatie is er onder meer op gericht dat medewerkers goed geïnformeerd en betrokken zijn. Communicatiemiddelen zijn onder meer het personeelsblad WIJ en de digitale versie WIJ Extra. Door het kritisch tegen het licht houden van contracten zijn kostenbesparingen op het budget voor interne communicatie gerealiseerd (- € 13.000,-).

540 Algemeen-bestuurlijke & juridische ondersteuning

Deze budgetten worden met name uitgegeven aan (complexe) juridische advisering en inkoopadvisering, naast de implementatie van nieuwe wetten zoals de Omgevingswet en De Wet Open Overheid (WOO). Voor de Wet Open Overheid waren implementatiekosten al opgenomen in de meerjarenbegroting, deels incidenteel en deels structureel aangezien de wetgeving ook op termijn extra inzet blijft vragen. Bijvoorbeeld voor de actieve openbaarmaking van documenten en het beantwoorden van verzoeken. Tegenover de hogere kosten staan (gedeeltelijk) subsidies vanuit het Rijk. In verband met toename van het aantal bezwaren, rechtszaken en omvangrijke WOO-verzoeken stijgen de kosten van externe juridische ondersteuning, voor 2025 is hiervoor € 65.000,- extra begroot. De kosten voor de Omgevingswet op dit budget zijn daarentegen verlaagd (-€ 150.000,-, onder meer omdat de kosten voor software die nodig is voor de Omgevingswet voortaan worden betaald uit het budget informatiebeleid en automatisering. 

550 Concerncontrol/ financieel beleid/ comptabiliteit

De wet Versterking decentrale rekenkamers heeft geleid tot de inrichting van een onafhankelijke rekenkamer in 2024. De onderzoeken van de rekenkamer vragen inzet van de ambtelijke organisatie. Ook leidt deze wet er toe dat het dagelijks bestuur van Scheldestromen vanaf boekjaar 2025 zelf een rechtmatigheidsverklaring moet afgeven. Diverse aangepaste verordeningen worden eind 2024 en begin 2025 voorgelegd aan de algemene vergadering. In de begroting 2024 is reeds voorzien in de extra capaciteit die nodig is om de rechtmatigheidsverantwoording goed in te vullen. De extra externe kosten voor de rechtmatigheidsverantwoording zijn verantwoord bij 633 Bestuur.

In 2025 wordt de inhaalslag afgerond om ook diverse andere financiële beleidsstukken en verordeningen te actualiseren. In de financiële processen neemt het belang van de geautomatiseerde systemen toe. Ten behoeve van het extra werk en om kwetsbaarheden op te lossen wordt de formatie hiervoor uitgebreid (+1 fte).

560 Informatiebeleid en automatisering

Informatievoorziening

Digitale informatie speelt een steeds belangrijkere rol in de primaire en ondersteunende processen van het waterschap. Het gebruik van geavanceerde data-analyse en de inzet van digitale technieken draagt onder meer bij aan het onderbouwen van keuzes, voorspellen van risico's en herkennen van patronen. Het waterschap volgt bij de ontwikkeling van de digitale informatievoorziening de landelijke Baseline Basis op Orde van de Unie van Waterschappen en werkt dit uit in geactualiseerd beleid. Het toepassen van landelijke standaarden is daarbij het uitgangspunt. Daarmee wordt niet alleen de aansluiting op andere overheden gewaarborgd, maar vaak ook het voldoen aan diverse wetgeving. Het toepassen van deze standaarden brengt implementatiekosten met zich mee en soms ook hogere licentiekosten. Samen met de toename van het aantal licenties door de formatiegroei en prijsstijgingen leidt dit tot een kostenstijging van € 375.000,- op bestaande informatiesystemen.

Er wordt tegelijkertijd gewerkt aan diverse ontwikkelingen zoals: 

• implementatie van een nieuw financieel systeem. Het huidige systeem is >10 jaar oud en aan vervanging toe. Met het nieuwe systeem kan op onderdelen de interne beheersing worden verbeterd, ook biedt het mogelijkheden voor betere interne sturingsinformatie (+€ 550.000,- incidenteel). 
• verdere ontwikkeling van interne sturingsinformatie in brede zin (+1 fte)
• implementatie van de nieuwe Archiefwet (+€ 155.000,-, inclusief inhuur voor het oplossen van achterstanden),
• implementatie van een nieuw documentmanagementsysteem, onder meer om te voldoen aan de nieuwe archiefwet en geschikt te zijn voor het ontsluiten en terugvinden van documenten in het kader van de Wet Open Overheid (WOO). Hiervoor worden met name in 2025 implementatiekosten gemaakt (+€ 100.000,-).
• aansluiting bij de gemeenschappelijke regeling Zeeuws Archief,
  het verder op orde krijgen van de data in systemen. Onder meer het verbeteren van de datakwaliteit voor het waterbeheer (+€ 33.000,-) en actualisatie van het Hoogtebestand Nederland (+€ 30.000,-).
• het doorontwikkelen van de toepassing van geografische informatie (informatie gekoppeld aan kaartmateriaal die wordt gebruikt in de primaire processen (+€ 120.000,-)

Informatiebeveiliging

Met het belang van digitale informatie, neemt ook het belang van informatieveiligheid toe. De instabiele internationale situatie leidt tegelijkertijd tot een toenemende dreiging. Op Europees niveau worden er wetten opgelegd met een dwingend karakter, met als uiteindelijke doel de bescherming van mensen die kunnen worden getroffen als gevolg van een informatieveiligheidsincident. De wetten Network and Information Security (NIS2) en mogelijk Critical Entities Resilience (CER) zijn vernieuwde Europese richtlijnen voor de beveiliging van netwerk en infrastructuur en hebben direct invloed op het waterschap. Dit komt voort uit de verantwoordelijkheid om onze belangen te beschermen tegen digitale en fysieke dreigingen, zoals sabotage, natuurrampen, hacks en digitale verstoringen. De nieuwe wetgeving vraagt in toenemende mate een beheersmatige aanpak van informatiebeveiliging, waarbij het waterschap de informatieveiligheid aantoonbaar op orde moet hebben. Voor maatregelen op het gebied van informatiebeveiliging wordt in 2025 een deel van de bestemmingsreserve informatieveiligheid ingezet (€ 340.000,-). Tegelijkertijd staan steeds meer ICT-oplossingen in de cloud, waardoor goed opdrachtgeverschap en contractmanagement steeds belangrijker worden om te borgen dat ook de beveiliging bij leveranciers op orde is. Conform de voorjaarsnota wordt een extra fte contractmanager ingezet voor de ICT-contracten. 

Het implementeren van de Baseline Informatieveiligheid Overheden, zoals in het bestuursakkoord 2023-2027 is opgenomen, is hiervoor belangrijk. Daarnaast is een diepgaand inzicht in de totale ICT-architectuur (als het ware de plattegrond van onze ICT) van toenemend belang om risico’s te duiden, de gevolgen van een eventueel incident te kunnen bepalen en –mocht er zich een incident voordoen- daarna weer goed te kunnen opstarten. Ook hiervoor wordt de formatie met 1 fte versterkt en wordt rekening gehouden met € 37.000,- extra softwarekosten. 

Verklaring van de overige kostenontwikkelingen:

• Toename contributie Waterschapshuis (+€ 150.000,-).
• Overige nieuwe software voor onder meer uitvoering wet open overheid, informatiebeveiliging, sturingsinformatie en crisisorganisatie (+€ 355.000,-).

570 Huisvesting en Interne faciliteiten

De facilitaire dienst zorgt voor het beheer en onderhoud van de gebouwen en het wagenpark, evenals diensten op het gebied van facilitair en catering in brede zin. De kosten voor interne faciliteiten nemen toe door toename van het aantal personeelsleden bij Scheldestromen. Ook het opnieuw moeten afsluiten van de huurovereenkomsten voor steunpunt Grijpskerke (de afgelopen 10 jaar om niet, huursom nog niet bekend) en Mauritsfort (+€ 15.000,-) leidt tot een kostenstijging. 

Tegenover de kosten van huisvesting staan opbrengsten uit, met name, de verhuur van kantoorruimten en daaraan gekoppelde dienstverleningsovereenkomsten. Huurovereenkomsten van het kantoor Terneuzen lopen langer door dan aanvankelijk begroot en leiden daarom tot een voordeel in de begroting.

In 2024 wordt onderzoek uitgevoerd naar het behoud van de twee hoofdkantoren van het waterschap. De uitkomsten daarvan kunnen effect hebben op geplande investeringen, exploitatiekosten en huuropbrengsten in de meerjarenbegroting. In het bestuursakkoord is toegezegd uit te zoeken of de AV-vergaderingen live kunnen worden uitgezonden, hiervoor zal in 2025 een voorstel worden gedaan. De eventuele financiële impact daarvan is nog niet begroot. 

626 Handhaving WVO

De inzet van de regelanalist (zie voorjaarsnota) is noodzakelijk om de Omgevingswet structureel te borgen in de organisatie. De doorontwikkeling van ons beleid en de omvorming naar toepasbare regels staan hierbij centraal. Daarnaast is de interbestuurlijke samenwerking toekomstig van groot belang. Door de komst van de Omgevingswet zullen we ook meer gaan werken met algemene regels en minder met vergunningsplichtige activiteiten. Dit vraagt om meer en beter toezicht omdat men sneller zal denken dat een activiteit is toegestaan. Daarnaast bevat de wetswijziging 'versterking waarborgfunctie Algemene wet bestuursrecht', waarmee de ministerraad recent heeft ingestemd, verschillende aanpassingen om de dienstverlening door de overheid te verbeteren, de menselijke maat hierbij te versterken en laagdrempelig contact te bevorderen. Overheidsorganisaties en de rechterlijke macht krijgen meer ruimte om rekening te houden met de individuele situatie van mensen. Situaties zullen toekomstig meer om maatwerk vragen. 
Tegelijkertijd zien we dat vergunningsaanvragen steeds complexer worden. Dit zorgt ervoor dat het verlenen van vergunningen meer tijd kost en de werklast toeneemt. Ook zorgen de intensivering van het toezicht op grondwateronttrekkingen en de aanleg van grootschalige kabeltracés in de provincie Zeeland voor extra capaciteitsdruk bij zowel vergunningverlening als bij toezicht en handhaving. 
De ontwikkelingen die op het gebied van Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH) zijn omschreven zullen toekomstig van invloed zijn op de manier van werken. Het is belangrijk te monitoren welke formatie er toekomstig nodig is om de toezicht en handhavingstaak adequaat uit te kunnen blijven voeren.

631 Kostentoedeling en belastingverordening 

Volgens de primaire meerjarenbegroting van Sabewa stijgt de deelnemersbijdrage van het waterschap vanaf 2025 met € 60.000 ,-. 

633 Bestuur 

Onderdeel van dit budget zijn de contributie voor de Unie van Waterschappen, de STOWA-bijdrage, diverse contributies, de Zeeuwse lobbyfunctie, bijdragen aan het Rijk en het samenwerkingsverband OZO en sponsoring. Een kostenstijging is er met name bij de jaarlijkse bijdrage aan het Rijk voor de organisatie van de waterschapsverkiezingen (+€ 24.000,-). Ook de implementatie en uitvoering van de rechtmatigheidsverantwoording is onderdeel van dit budget. De uitvoering hiervan is nieuw per 2025. De extra externe kosten ten behoeve van de interne beheersing worden ingeschat op € 25.000,- structureel en € 50.000,- incidenteel voor 2025-2027. De raming voor advieskosten is naar beneden bijgesteld.

Verder is het verwerven en beheren van gronden onderdeel van dit budget. Er zijn hogere opbrengsten begroot van € 242.000,- door 4 nieuw afgesloten erfpachtcontracten en het doorvoeren van jaarlijkse indexeringen. Met oog op de toekomstige HWBP-projecten is voor eind 2025 formatie uitbreiding op de grondverwerving voorzien (+ 1 fte).

634 Externe communicatie 

Externe communicatie wordt ingezet om te communiceren over werkzaamheden en projecten van het waterschap, voor het vergroten van waterbewustzijn en creëren van begrip voor het waterschapswerk en -belasting. Communicatiemiddelen zijn onder meer het externe blad Scheldestromen, de website, bijsluiter bij de belastingaanslag, persberichten en gastlessen. In de begroting is rekening gehouden met hogere kosten voor de website (als gevolg van de aanbesteding, +€ 23.000,-) en het voortaan jaarlijks meesturen van een bijsluiter bij de belastingaanslag om op een relevant moment te communiceren over het waterschapswerk (+€ 25.000,-). Aanvullend daarop zal doorontwikkeling van de website ten behoeve van arbeidsmarktcommunicatie, wetgeving op het gebied van digitale toegankelijkheid en communicatie over investeringsprojecten waaronder het HWBP in 2025 tot kostenstijgingen leiden. Voor de toename in strategische en operationele communicatie is een formatieuitbreiding voorzien (+ 2 fte). Ook de externe kosten voor de redactie van het blad Scheldestromen nemen naar verwachting toe.

Toelichting inzet reserves:

Onttrekking reserves € 1.473.000,-:
de volgende onttrekkingen uit de bestemmingsreserves worden voorzien in 2025 ter dekking van de opgenomen exploitatiekosten:

• Informatieveiligheid (€ 340.000,-)
• Opleidingen/organisatieontwikkeling (€ 150.000,-)
• Arbo maatregelen (€ 128.000,-)

de volgende onttrekkingen uit de algemene reserve worden voorzien in 2025 ter dekking van de incidentele kosten zoals opgenomen in de voorjaarsnota 2024:

• Nieuw financieel systeem (€ 550.000,-)
• Implementatie Archiefwet (€ 75.000,-)
• Sturingsinformatie (€ 50.000,-)
• Inhuur personeel voor oplossen achterstand archivering in relatie tot de archiefwet (€ 80.000,-)
• Implementatie nieuw documentmanagementsysteem (€ 100.000,-)

Bedrijfsvoering

• Van de aangevraagde vergunningen wordt tenminste 95% binnen vastgestelde termijn behandeld.
• Het waterschap voldoet in 2027 voor 90% aan de Baseline informatiebeveiliging overheid.
• De streefwaarde van het weerstandsvermogen is niveau B (1,4 - 2,0).

Organisatiebrede thema's:

• In 2024 is de beleidsmatige uitwerking van organisatiebrede thema’s, zoals biodiversiteit en energie, ondergebracht bij de afdeling Bedrijfsvoering. Van de geplande uitbreiding van de formatie voor deze thema’s is momenteel 50% gerealiseerd.
  Voor 2025 staan belangrijke stappen op de agenda. Het energiebeleidsplan wordt in 2025 herzien om ervoor te zorgen dat we onze doelstelling van energieneutraliteit kunnen behalen. Deze actualisatie is noodzakelijk, omdat het huidige beleid verouderd is en zonder herziening niet meer effectief inzetbaar zal zijn. 
  Daarnaast gaan we in 2025 verder met het thema biodiversiteit. De evaluatie van de nota biodiversiteit, die in 2024 is toegezegd, wordt afgerond en er wordt een vervolgplan opgesteld. Ook starten we een proef met proefvakken op dijken om te onderzoeken hoe vegetatie en ondergrond elkaar beïnvloeden. Dit experiment moet waardevolle inzichten opleveren voor duurzaam beheer van onze dijken.
  De budgettering vanuit Bedrijfsvoering voor deze thema’s blijft beperkt tot bijdragen aan samenwerkingsverbanden, zoals de Regionale Energie Strategie (RES) en het Deltaplan Biodiversiteitsherstel. Specifieke kosten voor beheer en onderhoud, zoals de pilot anders maaien, en voor energiebesparende maatregelen binnen investeringsprojecten, worden opgenomen in de begrotingen van de betreffende programma’s.

Interne en externe communicatie:

• Er wordt gewerkt aan een visie op communicatie en de implicaties voor het communicatieteam. Eventuele financiële impact daarvan wordt in 2025 meegenomen in de voorjaarsnota.

 

In dit programma worden de belastingopbrengsten en overige algemene opbrengsten (dekkingsmiddelen) opgenomen die de kosten van het waterschap dekken.

Het saldo van de dekkingsmiddelen is als volgt opgebouwd:

• Belastingopbrengsten € 131,54 miljoen
  De toelichting van de belastingopbrengst is opgenomen in hoofdstuk 2.3.

• Dividend € 3,0 miljoen
  In de begroting 2025 en meerjarenraming is jaarlijks rekening gehouden met een dividendopbrengst van de aandelen Nederlandse Waterschapsbank (NWB) van € 3,0 miljoen. De besluitvorming over de hoogte van de uitkering vindt jaarlijks plaats door de NWB bij de besluitvorming over het jaarrekeningresultaat. Als er sprake is van een hogere uitkering zal die via een begrotingswijziging worden toegevoegd aan de algemene reserve watersysteembeheer. 

• Retributies en leges € 0,63 miljoen 
  In de begroting 2025 en meerjarenraming is jaarlijks rekening gehouden met een retributieopbrengst voor zoetwateraanslagen van € 0,33 miljoen. Voor te  ontvangen leges is jaarlijks € 0,3 miljoen opgenomen.

De (netto)kosten worden gedekt door drie heffingen:
- Watersysteemheffing;
- Zuiveringsheffing;
- Verontreinigingsheffing.

Watersysteemheffing
De watersysteemheffing betreft de kosten van het watersysteembeheer met inbegrip van de zorg voor de waterkeringen, de directe lozingen op oppervlaktewater, het wegenbeheer en het passief deel van het zuiveringsbeheer. 

Zuiveringsheffing
De zuiveringsheffing dekt de kosten van het transporteren en het zuiveren van afvalwater op rwzi’s en de kosten van slibverwerking. De kosten van het passief gedeelte van het waterkwaliteitsbeheer (gedeelte van planvorming, beheersing van lozingen e.d.) zijn bij het watersysteembeheer ondergebracht. 

Verontreinigingsheffing
De verontreinigingsheffing wordt geheven van degenen die direct lozen op het oppervlaktewater (iba’s, septictanks). De opbrengst komt ten goede aan het watersysteembeheer. 

Als de totale benodigde opbrengst zuiveringsheffing is bepaald wordt op basis van het aantal vervuilingseenheden het tarief voor de zuiveringsheffing berekend.

De benodigde opbrengst voor het watersysteembeheer wordt op basis van de Kostentoedelingsverordening 2021 toegerekend aan de belanghebbende categorieën. In de kostentoedelingsverordening zijn voor het watersysteembeheer per categorie de volgende kostenaandelen vastgelegd:
- Ingezetenen 30,00%
- Gebouwd 51,42%
- Ongebouwd 18,19%
- Natuurterreinen 0,39%
De tarieven kunnen vervolgens bepaald worden op grond van de heffingseenheden.

In het hierna volgende schema is de kostentoedeling voor het watersysteemheffing voor de verschillende categorieën weergegeven:

 

Kwijtscheldingsbeleid

Het kwijtscheldingsbeleid wordt door Sabewa Zeeland uitgevoerd aan de hand van de door de AV vastgestelde kwijtscheldingsnormen. Deze is vastgesteld op 100%. Dat wil zeggen dat in de regel kwijtschelding wordt verleend aan belastingschuldigen met een inkomen op of onder bijstandsniveau. In beginsel is deze norm 90% maar het waterschap Scheldestromen kent een ruimhartiger kwijtscheldingsbeleid door de norm te stellen op 100%. Alle gemeenten in Zeeland hanteren dezelfde norm. Sabewa Zeeland voert ook voor de niet aangesloten gemeenten het kwijtscheldingsbeleid uit. Door samen te werken wordt bereikt dat het indienen en afhandelen van verzoeken om kwijtschelding eenvoudiger is. De belastingschuldige hoeft maar één aanvraagformulier (met bijlagen) voor kwijtschelding van gemeentelijke - en waterschapsbelastingen in te dienen.

De AV heeft op 13 november 2013 besloten om met ingang van 2014 de kwijtscheldingsnormen te verruimen voor ondernemers (eenmansbedrijven) voor belastingschulden met betrekking tot de privéhuishouding, met de netto-kosten van kinderopvang en voor personen van 65 jaar en ouder de kwijtscheldingsnorm te verhogen tot 100% van de van toepassing zijnde netto AOW-bedragen. 

In 2016/2017 heeft een werkgroep de Leidraad kwijtschelding beoordeeld. Dit met het doel deze zo mogelijk te verduidelijken en/of te vereenvoudigen. De aangepaste Leidraad kwijtschelding is op 27 januari 2017 door het dagelijks bestuur van Sabewa Zeeland vastgesteld. 

In 2019 is de Leidraad opnieuw door SaBeWa Zeeland beoordeeld en waar nodig aangepast. Hierbij is ook vooral gekeken naar de juistheid van de informatie in de Leidraad en de leesbaarheid. Ook zijn in deze aanpassingen in de bepalingen omtrent het autobezit aangepast.

Het recht op kwijtschelding wordt aan het begin van het belastingjaar beoordeeld door toezending van persoonsgegevens van die belastingplichtigen die het voorgaande jaar kwijtschelding hebben ontvangen aan de Stichting Inlichtingenbureau. Deze Stichting is een onderdeel van het ministerie van Sociale zaken en werkgelegenheid en toetst aangeleverde gegevens aan de wettelijke normen voor inkomen, vermogen en voertuigbezit, een en ander volgens de daarvoor geldende landelijke regeling.

De kwijtscheldingsregelgeving is met ingang van 2023 gewijzigd ten aanzien van de vermogensnormen. Sabewa Zeeland heeft hiervoor een voorstel ter vaststelling toegestuurd aan de deelnemers. Dit om eenduidigheid in de regelgeving te bewerkstelligen met ingang van 2023. Op 14 december 2022 is de verordening Kwijtschelding waterschapsbelasting vastgesteld, waarin naast de bestaande regelingen / normen de wijziging van de vermogensnormen met ingang van 1-1-2023 is opgenomen.   

Kwijtschelding wordt alleen verleend voor de watersysteemheffing ingezetenen en de zuiveringsheffing– en verontreinigingsheffing huishoudens. 

De kosten en opbrengsten van de programma's zijn hieronder weergegeven. In de nota “kostentoerekening en onderbouwing tarieven 2011” is de methodiek van de doorberekening van personeelslasten, kapitaallasten en ondersteunende kosten naar de primaire taken vastgelegd. Ook de verdeling naar de categorieën op basis van de kostentoedelingsverordening is opgenomen. Dit resulteert in een bedrag aan netto kosten per taak en uiteindelijk in de te realiseren opbrengsten voor de watersysteemheffing en zuiveringsheffing. In onderstaande tabel zijn de kosten en opbrengsten voor watersysteembeheer en zuiveringsbeheer (kostendragers) opgenomen. 

De kosten van het watersysteembeheer worden op basis van de Kostentoedelingsverordening 2021 toegerekend aan de belanghebbende categorieën. In onderstaande tabel zijn de kosten van het watersysteembeheer verdeeld naar de verschillende belastingcategorieën.

In onderstaande tabel zijn de benodigde meerjarige belastingopbrengsten (2026-2029) voor watersysteembeheer en zuiveringsbeheer berekend. 

De tarieven voor het betrokken begrotingsjaar worden opgenomen in de vast te stellen wijzigingen van de belastingverordeningen. De belastingopbrengsten zijn berekend aan de hand van deze tarieven en de geraamde belastingeenheden (zie vorige tabel). De lastendrukstijging voor 2025 van 8,5% is doorgerekend naar tarieven per belastingcategorie.
Per belastingcategorie is er sprake van een verschillende tariefontwikkeling. De oorzaken voor de verschillende tariefstijgingen per belastingcategorie zijn het verschil in kostenontwikkeling bij het zuiveringsbeheer en het watersysteembeheer, de inzet van de algemene reserve watersysteembeheer, de inzet van de tariefegalisatiereserves ingezetenen/gebouwd en de ontwikkeling van het aantal heffingseenheden.

Het tarief vermenigvuldigd met de eenheden levert onderstaande belastingopbrengsten op. Tevens is de stijging van de totale belastingopbrengst per jaar weergegeven.

De heffingsgrondslagen voor de diverse heffingen zijn gebaseerd op gerealiseerde opbrengsten in voorgaande jaren op basis van de aanslagoplegging 2024 en prognoses 2025 van Sabewa Zeeland.

Woonruimten (basis voor de watersysteemheffing ingezetenen):
Voor het aantal woonruimten wordt voor 2025 een stijging verwacht van 2.000 eenheden. In de jaren 2026-2029 is gerekend met een stijging van 1.000 eenheden per jaar.

WOZ waarde (basis voor de watersysteemheffing gebouwd):
De WOZ waarde in 2025 is 5,4% hoger dan de WOZ waarde uit de begroting 2024. Vanaf 2026 is gerekend met een waardestijging van 4% per jaar voor waarde- en areaalontwikkeling.

Hectares ongebouwd (basis voor de watersysteemheffing ongebouwd):
Voor 2025 is sprake van een daling van 1.000 hectare ten opzichte van de begroting 2024. Voor de jaren vanaf 2026 is gerekend met een jaarlijkse daling van 300 hectare.

Hectares natuur (basis voor de watersysteemheffing natuur):
Voor 2025 is er een stijging van 700 hectare ten opzichte van de begroting 2024. Voor de jaren vanaf 2026 is gerekend met een jaarlijkse stijging van 200 hectare.

Vervuilingseenheden (basis voor de zuiveringsheffing):
De prognoses voor het aantal vervuilingseenheden is voor 2025 verhoogd met 4.000 ten opzichte van de begroting 2024. Voor de jaren vanaf 2026 is gerekend met een stijging van 1.000 vervuilingseenheden per jaar.

Vervuilingseenheden (basis voor de verontreinigingsheffing):
De prognose voor 2025-2029 is qua aantal vervuilingseenheden gelijk aan 2024.

In onderstaande tabel zijn de vervuilingseenheden weergegeven:

Hieronder is een verdeling opgenomen van de vervuilingseenheden naar huishoudens en bedrijven.

Specificatie eenheden zuiveringsheffing
specificatie zuiveringsheffing	2025
Huishoudens	429.000
Bedrijven	139.000
Totaal	568.000

De netto-kosten zijn toegerekend aan de belastingcategorieën en worden grotendeels gedekt door de waterschapsbelastingen. 

Uit de algemene reserve watersysteembeheer vindt een onttrekking plaats van € 3.723.000,- en uit de algemene reserve zuiveringsbeheer € 452.000,-. De inzet uit de egalisatiereserves bedraagt voor ingezetenen € 200.000,- en gebouwd € 800.000,-. Uit de overige bestemmingsreserves vindt een inzet plaats van € 1.896.000,- voor dekking van incidentele kosten. 

De kostendekkendheid van de tarieven is in onderstaande tabel weergegeven. Doordat er sprake is van een hogere inzet van de reserves (inzet surplus) is er sprake van een lagere kostendekkendheid dan voorgaande jaren. Om het dekkingspercentage te berekenen worden de kosten per eenheid tarief gedeeld door het tarief.

Voor een aantal profielen is in onderstaande tabel de lastendruk voor 2025 aangegeven en de verwachting voor de jaren 2026 tot en met 2029. Voor 2025 is tevens de procentuele stijging ten opzichte van 2024 opgenomen.

Voor de WOZ waarde is in 2025 voor de woningen gerekend met  waarde van € 304.000,- (bron CBS: gemiddelde WOZ waarde woning Zeeland per 1-1-2024). In 2024 was deze waarde € 282.000,- (WOZ waarde per 1-1-2023). Voor de WOZ van niet-woningen is geen stijging opgenomen in de lastendrukpercentage.

Eind 2020 heeft de Ledenvergadering van de Unie een aantal besluiten genomen over de toekomst van het belastingstelsel van de waterschappen. De besluitvorming had betrekking op een pakket aan voorstellen om daarmee een aantal knelpunten op te lossen en het meenemen van vier zogenaamde meekoppelkansen. Na intensief overleg met het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is er in augustus 2022 is een conceptwetsvoorstel in de formele consultatie gegaan. 

De Unie heeft daarop op 27 september 2022 gereageerd en commentaar geleverd op een aantal onderdelen. Het belangrijkste commentaar had betrekking op het inperken van de ruimte die waterschappen krijgen om de watersysteemheffing af te kunnen te stemmen op de specifieke kenmerken van het gebied en de taakuitoefening. 

De huidige kostentoedelingssystematiek, waarbij de waardes van gebouwd, ongebouwd en natuur sterk bepalend zijn, heeft als kernmerk dat er weinig te sturen valt in de tarieven en de kostenaandelen voor de watersysteemheffing. Het voorstel van de Unie van Waterschappen, het Verbeterd Combimodel, kent die sturingsmogelijkheden wel. Dit model gaat uit van gebiedskenmerken en legt voor de kostenaandelen ongebouwd de relatie tussen het aantal hectares ongebouwd en bevolkingsdichtheid (aantal ha. ongebouwd per 1.000 inwoners). Voor natuur wordt uitgegaan van de natuurdichtheid ( aantal ha. natuur per 1.000 inwoners). 

Het Unie-voorstel kent voor ongebouwd en natuur bandbreedtes van + en – 30% van de berekende kostenaandelen. Hiermee kunnen de waterschappen de kostenaandelen van de verschillende categorieën zodanig inregelen dat de nieuwe kostentoedelingssystematiek niet hoeft te leiden tot gedwongen ongewenste lastenverschuivingen. In het conceptwetsvoorstel waren de bandbreedtes beperkt tot + en - 25% van de berekende uitkomst. Het gevolg is dan dat voor enkele waterschappen de huidige tarieven niet meer binnen de bandbreedtes passen en dat zij bij de invoering van het nieuwe stelsel wel direct ongewenste lastenverschuivingen moeten doorvoeren.

Het conceptwetsvoorstel voorzag ook in de mogelijkheid om een tariefdifferentiatie van maximaal 100% in te voeren voor zogenaamde plusvoorzieningen waar geen concreet verzoek aan ten grondslag ligt. Dit ziet op onze situaties voor Tholen en de Reigersbergsche polder waar we met wateraanvoerprojecten extra’s doen ten opzichte van andere gebieden. Onze inbreng in de Uniecommissie Bestuurszaken, Communicatie en Financiën (CBCF) van 23 september 2022 heeft mede geleid tot aanpassing van het conceptwetsvoorstel aangepast, waardoor nu binnen 1 voorziening meerdere tariefdifferentiaties kunnen gelden.

Na behandeling in de Ministerraad van 31 maart 2023 is het conceptwetsvoorstel voor advies is voorgelegd aan de Raad van State. De minister van Infrastructuur en Waterstaat had de volgende wijzigingen aangebracht ten opzichte van de versie die in augustus 2022 in consultatie was gebracht:

1. De bandbreedtes voor ongebouwd en natuur in het nieuwe kostentoedelingsmodel geven voor de eerste twee jaar meer ruimte (+ en -/- 30%) voor de waterschappen, maar dalen vervolgens na 2 jaar weer naar + en -/- 25%.;
2. De tariefdifferentiatie gebouwd gaat van een kan-bepaling naar een verplichting;
3. De bekostiging van aparte afvalwaterstromen die niet op de gemeentelijke riolering worden geloosd, kunnen alleen nog via de privaatrechtelijke weg bekostigd worden. 

Op 3 juli 2023 verscheen het advies van de Raad van State op het wetsvoorstel. De Raad van State adviseerde om het conceptwetsvoorstel en de toelichting op een aantal onderdelen aan te passen of aan te vullen. Het commentaar van de Raad van State had o.a. betrekking op de draagvlakmeting bij wateraanvoerprojecten. In het conceptwetsvoorstel ging voor de wateraanvoerprojecten uit van een vrij lichte procedure voor de draagvlakmeting. De Raad van State was van oordeel dat met de oorspronkelijke procedure geen representatieve uitkomst van de draagvlakmeting verzekerd was. De Raad van State verwees in het uitgebrachte advies naar een soortgelijke procedure voor gemeenten in het kader van de Wet op de Bedrijveninvesteringszones (Wet BIZ). Deze wet maakt het voor gemeenten mogelijk extra belasting te heffen. Voor de Wet BIZ wordt uitgegaan van een minimale respons van 50% en 2/3 aan positieve reacties. De Raad van State adviseerde om een dergelijke draagvlakmeting ook voor de plusvoorziening te hanteren. Dit advies is door het ministerie overgenomen.

Het was de oorspronkelijke planning dat het wetsvoorstel in 2025 in werking zou treden. De Unie heeft eind 2023, met het oog op een zorgvuldig implementatietraject, gepleit voor een inwerkingtredingsdatum van 1 januari 2026. Op 28 november 2023 heeft de minister van Infrastructuur en Waterstaat ook aan de Tweede Kamer aangegeven dat hij ook uitgaat 1 januari 2026 als inwerkingstredingsdatum. 
Op 23 april 2024 is het wetsvoorstel aangenomen in de Tweede Kamer. In het wetsvoorstel is de overgang na 2 jaar naar de 25%-bandbreedte voor de kostenaandelen ongebouwd en natuur gehandhaafd. De tariefdifferentiatie gebouwd is een verplichting geworden. Het wetsvoorstel is op 14 mei 2024 ingediend bij de Eerste Kamer. 
Voor het implementatietraject door de waterschappen heeft de Unie inmiddels verschillende handreikingen opgesteld. Voor een aantal onderwerpen is er veel ruimte voor bestuurlijke afwegingen, waarbij de algemene vergadering nadrukkelijk in het proces zal worden betrokken. Het betreft daarbij met name:   

• Het opstellen van een nieuwe kostentoedelingsverordening, waarbij de kostenaandelen voor de verschillende belastingcategorieën en de plaatsen binnen de bandbreedtes voor de categorieën ongebouwd en natuur moeten worden bepaald;
• Het bepalen van de tariefdifferentiatie voor de zoetwateraanvoerprojecten Tholen en de Reigersbergsche polder. Tariefdifferentiaties voor de zoetwatervoorzieningen zijn mogelijk voor de extra kosten die het waterschap maakt tot maximaal 100% van het tarief ongebouwd.

Eind 2025 zal de algemene vergadering, na het doorlopen hebben van een inspraaktraject, de nieuwe kostentoelingsverordening watersysteembeheer moeten vaststellen alsook nieuwe Verordeningen op de watersysteemheffing, zuiveringsheffing en verontreinigingsheffing. Het implementatie van het belastingstelsel wordt binnen de organisatie projectmatig opgepakt.